100j foto Eggermont en 125j schoenen Handekyn

Foto Eggermont en Schoenen Handekyn vieren dit weekend (14-16 maart 2025) tijdens de Lenteschopping in het centrum respectievelijk hun 100e en 125e verjaardag. Ze zijn overbuur in de Stormestraat. 

Fotografie Eggermont vloeide uit de schilderszaak van Emiel Eggermont in de Kerkstraat 31a in Anzegem, waar de naam Eggermont nog in de gevel te zien staat. Zijn drie kinderen stapten nadien allemaal in de fotografie. Marcel bleef in Anzegem, Theo trok naar Zwevegem en Ruben, de grootvader van Piet, begon in 1925 met een winkel hier in het centrum van Waregem. Dirk Eggermont en zijn vrouw Germaantje Verbrugge zetten de traditie verder. In 1984 stapte zoon Piet mee in de zaak, die hij in 1990 overnam.  De familiezaak in de Stormestraat beoefent dit jaar dus al 100 jaar de kunst van de fotografie: van portret- en familiefoto's over bedrijfsreportages tot communie-, lentefeest- en huwelijksfotografie.

De zaak van Piet Eggermont en Leen Hauspie kan bogen op vier generaties vakmanschap en beleefde de evolutie in de fotografie: van wit-zwart naar kleur en van glasnegatieven naar digitale fotobestanden. En ook nu staat de tijd niet stil want je kan in de winkel foto's laten afdrukken van op je smartphone of je kunt ze gewoon online bestellen. “De maatschappij maar vooral de fotografie is doorheen de jaren fel veranderd. We hebben meteen de stap durven zetten om ons naast het analoge ook in de digitale wereld te verdiepen”

Tijdens de feestperiode krijg je in de etalage een unieke inkijk in die rijkgevulde geschiedenis. Een wist-jedatje? Een bijzonder aspect van hun geschiedenis is het fotofinishtoestel dat werd gebruikt tijdens de Olympische Spelen van 1964 in Tokio. Dit toestel vond zijn weg naar Waregem en deed jarenlang dienst op de lokale hippodroom. Het is een tastbaar bewijs van de nauwe band tussen de familie Eggermont en de paardensport in de regio.

Schoenen Handekyn staat voor 125 jaar ambacht en stijl. Wat in 1900 in Deerlijk begon met Alois Handekyn als schoen- en gareelmaker, groeide uit tot een gevestigde naam in Waregem. Sinds de zomer van 1910 is de winkel gevestigd in de Stormestraat, waar de expertise en het aanbod met elke generatie verder evolueerden. 

Voor Katelijne Handekyn (64) en Francky Goerlandt (65) wordt het een heel bijzondere Lenteshopping. Schoenenwinkel Handekyn blaast namelijk 125 kaarsjes uit. Al 125 jaar staat de familiezaak synoniem voor kwaliteit en service. Zoon Jozef nam het werk in 1943 over, later stapte ook zijn vrouw Julia Vanruymbeke in de zaak. Begin 1980 kwam hun dochter Katelijne in de zaak. In 1985 namen Katelijne Handekyn en Francky Goerlandt de zaak over en zetten ze de familietraditie met trots verder. De winkel kreeg een moderne uitstraling dankzij de renovatie in 2016. Je vindt er bekende merken zoals Gabor, Pitillos, Hush Puppies, River Woods en Scapa. Wat Schoenen Handekyn extra bijzonder maakt, is het ruime assortiment hoeden en petten van City Sport en Stetson, een zeldzaamheid in de regio.

Archeologische vondsten op site Blauwpoort

Intercommunale Leiedal werkt volop aan de plannen voor de ontwikkeling van de site Blauwpoort. Ze doen dit in samenspraak met het stadsbestuur, studiebureau Demey, landschapsarchitect Stefaan Thiers en Atelier Horizon. Op een infomoment woensdag 26 maart in OC De Roose (Smedenstraat 4) krijgt u doorlopend tussen 16 en 19 uur inkijk in de verfijnde plannen. Als onderdeel van dit buurtmoment zullen de archeologen tevens enkele vondsten meebrengen en toelichten.

Intussen werd reeds een archeologisch voor- en vervolgonderzoek georganiseerd op Blauwpoort.  Het vooronderzoek vond plaats in januari / februari 2024 door Hembyse. Het vervolgonderzoek in september 2024 door Groep Van Vooren.  De onderzoeken zijn op het terrein intussen afgelopen, maar worden nu verder verwerkt in het labo en alle puzzelstukken worden samengelegd.

In het plangebied werd gezocht naar sporen uit een ver verleden. Dat hield in dat de archeologen over het hele gebied lange parallelle sleuven hebben gegraven, zo'n 20 meter van elkaar. Ze vonden er al sporen uit de middeleeuwen en - geen verrassing- de Eerste Wereldoorlog. Op interessante locaties werden in het vervolgonderzoek met kijkvensters nader bekeken. Het zijn bredere sleuven van 10 bij 10 meter die een preciezer beeld geven op de aard en de inhoud van de vondsten.

Van veenwinning tot bomkraters

In een ver verleden  was Blauwpoort een veenrijk gebied. Dat blijkt alvast uit het proefsleuvenonderzoek. In de middeleeuwen werd hier vermoedelijk op grote schaal aan veenwinning gedaan. Gedroogd veen of turf was dan ook een belangrijke grondstof. Later werden deze gronden bebost en nog later weer ontgonnen voor landbouw. Over het hele terrein van Blauwpoort zijn ook bomkraters uit de Eerste Wereldoorlog gevonden, samen met wat kleine munitie van de Duitsers en Amerikanen uit de periode van de bevrijding in 1918.

Hembyse Archeologie stootte op nog enkele nadere interessante sporen. Aardewerk en een crematiegraf wijzen erop dat hier Romeinen hebben gewoond. Ook uit de Romeinse periode doen twee kolenbranderskuilen vermoeden dat ze hier toen al houtskool produceerden. En een middeleeuwse weg, greppels en houten gebouwenstructuren in de ondergrond markeren een voorloper van de huidige Blauwpoorthoeve (Porte Bleue). Het is de bedoeling om het hoevecomplex te behouden en te bestemmen als “zone voor ondersteunende functies”.

I.M. Heemkundige Lucien Van Acker
We vernemen het overlijden van Heemkundige Lucien Van Acker (Ardooie, 24 april 1928 - Ardooie 4 maart 2025).

Hij studeerde in 1947 af als onderwijzer aan de Normaalschool van Torhout. Hij huwde in 1956 met Agnes de Mûelenaere (1927-2008), met wie hij 5 kinderen kreeg. Van 1962 tot in 1993 was hij gemeentesecretaris van Ardooie. In 2009 werd hem de Cultuurtrofee van Ardooie toegekend.

Van Acker was bijzonder actief als heemkundige en historicus. Hij leverde talrijke bijdragen in verschillende West-Vlaamse historische tijdschriften. Toen hij 19 was, verschenen zijn eerste korte bijdragen in Biekorf. Hij was van 1983 tot en met 2007 redactiesecretaris van Biekorf en over een periode van 60 jaar verschenen in dat tijdschrift in honderden artikels van zijn hand. Hij was ook betrokken bij de stichting van de Vlaamse Vereniging voor Familiekunde (1964, nu Familiekunde Vlaanderen), maakte genealogische studies en verzorgde lezingen. In 1992 werd hij tot ridder geslagen in de Orde van ’t Manneke uit de Mane.

Zijn uitvaart vindt plaats in de St. Martinuskerk te Ardooie op zaterdag 8 maart 2025 om 10u30. GHG Waregemse Verhalen biedt de familie zijn oprecht medeleven aan.    

Publicaties in Biekorf :

1974 Sint-Eloois-Vijve halfweg prochie, p. 159-162 [L. Van Acker]

1983 Franse schoolmeester in Waregem 1794, p. 85 [L.V.A.]

1991 Patenten voor de Bochgraves in Walken,  p 425.

1993 In memoriam Maurits Coornaert, p. 206 [L.V.A.]

         De oude Vlaamse vinkeniers, p. 337-368 [L. Van Acker]

1997 Visvijver in Anzegem, p. 184 [A.B.]

         Het hospitaaltje van Sint-Eloois-Vijve, p. 224-231 [L. Van Acker)

2000 De nieuwe koetsen van de baron van Ingelmunster in 1700, P. 5-14 (L. Van Acker)

2001 Het dialect van Deerlijk, p. 186 [A.B.]

         Juliaan Claerhout en het Lied van Heer Halewijn, p. 193-204 [L. Van Acker]

2003 Sint-Eloois-Vijve in 1710, p. 90 [L.V.A.]

2005 Waregemse rogge, p. 377-378 (L.V.A.)

2007 Beieren-bij-Harelbeke in 1818, p. 382 [A.B.]

Onze WOI-expert Gil Bossuyt cultureel gehuldigd

De eerste gehuldigde op de sofa gisteren zaterdag 1 maart 2025 op het 45^e Feest van de Waregemse Cultuurraad bij Ann-Sophie Sabbe was Gil Bossuyt, WOI-expert. Aanleiding voor zijn passie voor WOI was het bekijken in 2010 van een prentenboek met luchtbeelden van Passendale en de frontstreek tijdens de Eerste Wereldoorlog. De omvang van het oorlogsvernielingen zo dicht bij ons pakte hem en dat we daar zo weinig over weten. Vanaf dan ging hij zich verdiepen in alles wat met WOI te maken heeft.

Gaandeweg verdiept hij zich ook in de gebeurtenissen in eigen streek. Gil Bossuyt bracht op 19 oktober 2018, 100 jaar na de bevrijding hier, met zijn boek het ‘Bevrijdingsoffensief in de Leiestreek’ gedetailleerd in kaart. Het was een must voor iedereen met interesse in de geschiedenis in eigen streek. De datum is symbolisch voor de regio. Op 19 oktober 1918 staken de Ieren van de 36e divisie de Leie over tussen Bavikhove en Ooigem naar Beveren-Leie. Het is een diepgaande analyse van het bevrijdingsoffensief in de Leiestreek, aangevuld met pakkende anekdotes over de bezetting. Veel van deze verhalen haalt hij uit het dagboek van pastoor Coussement en uit zijn interview met Jeanne Coorevits, die als 101-jarige haar herinneringen aan de bevrijdingsdagen van 1918 deelt.

Sinds augustus 2018 komen regelmatig Noord-Ierse groepen tot bij het memorial voor de 36th (Ulster) Division in Bavikhove (overgang oude Leie tussen Bavikhove en Beveren-Leie), dat Gil Bossuyt samen met Phil Hamilton toen voor elkaar kreeg. Regelmatig staat ‘the Crossing of the Lys’ op hun programma.

Het was vorig jaar ook al de 11e keer dat Gil op fietstocht gaat met de klassen van het 6e leerjaar uit Desselgem en Beveren-Leie. Een mooie traditie waarin de leerlingen telkens heel wat opsteken over ‘de Groote oorlog’ in eigen streek : je hoeft hiervoor echt niet naar Ieper te gaan. Ze staan telkens versteld welke spectaculaire én natuurlijk waargebeurde verhalen te vertellen zijn in Desselgem, Bavikhove en Hulste… en de Britse begraafplaats in Harelbeke laat telkens een diepe indruk na. Het toont aan dat geschiedenis nog leeft bij de jongeren.

Gil vergrootte vorig jaar nog de radius van de Leiestreektocht, waarbij ze met zijn busje onder meer ook Flanders Field American Cemetery in Waregem bezoekt. Daarbij focust hij ook op de veelal vergeten inbreng van de Fransen: vandaar ook het bezoek aan  Olsene en Machelen en de restanten van de Duitse begraafplaats in Anzegem. Op 11 november 2024 gaf hij in Desselgem na de kranslegging nog een lezing over de Eerste Wereldoorlog.

Aanvankelijk lag de focus op de slagvelden rond Ieper, maar al snel groeide dit uit tot boeiende daguitstappen naar Frankrijk, zoals de Somme en Loos-Arras. Sinds vorig jaar neemt hij de bezoekers ook mee in het spoor van de tanks, tot in Cambrai met het verhaal van de Hindenburglinie en de massale inzet van tanks… en een wandeling doorheen ‘Plugstreet Wood’, het bos van Ploegsteert.

Vorig zorgde Gil.Bossuyt als Waregems ambassadeur over de gebeurtenissen tijdens WO I in de Leiestreek opnieuw voor enkele opmerkelijke ontmoetingen. Zo was er in juni het bezoek van de Noord-Ierse P Barbara Kinghan ‘in de laatste sporen’ van haar grootvader Lance Corporal William George Rowan.  Gil Bossuyt werd als uitvloeisel daarvan ook gelauwerd in een artikel in de ‘Down Recorder’ – een  krant in County Down (Noord– Ierland)-  in de aanloop naar ‘Remembrance Day’ in de UK, Ze vonden het ‘a great story’.

100 jaar Gezinsbond Beveren-Leie

In Beveren-Leie werd vorige zondag het eeuwfeest gevierd van de Gezinsbond. De Beverse afdeling werd opgericht op 15 februari 1925 onder leiding van Robert Debrabandere Robert, René Algoet René, Henri Declerck en Odil Coussement. Het heette toen nog “Bond van de Talrijke Huisgezinnen”, later in de volksmond ook wel bekend als “D’n Bond van de kroosterijke gezinnen.”  Als pluralistische vereniging, los van politiek en partij, ijvert de Gezinsbond nog steeds voor de blijvende erkenning en waardering van het gezin als de hoeksteen van onze samenleving. Vereniging en 10 verdienstelijke bestuursleden worden op zaterdag 1 maart nog gehuldigd op het Feest van de Waregemse Cultuurraad.

Eerste voorzitter was Robert Debrabandere, die de eerste tien jaar de bond leidde met René Algoet als secretaris. Van die jaren is niet veel bewaard gebleven. Alleen de vlag heeft de 100 jaar doorstaan. René Algoet bleef secretaris tot 1960, ook tijdens het voorzitterschap van Henri Declercq (1941-1960). In 1961 kwam een nieuw team met voorzitter Marcel Berton en secretaris Marcel Sablain. In 1977 werd Frans Dewinter voorzitter, dat hij 10 jaar waarnam. Marcel Sablain werd als secretaris in 1983 opgevolgd door Jan Meersman. Van 1987 tot 2003 kwam Luc Lierman aan het roer van de Bond voor grote en jonge gezinnen met vanaf 1997 Raf Verrue als secretaris. Raf Verrue werd in 2011 ook voorzitter. Ronny Vandenbussche was voorzitter tussen 2004 en 2010. Uiteraard werden er in het bestuur nog tal van andere functies ingevuld. Ere-voorzitters waren Odil Coussement en Jules Doux (1925), Frans Christiaens (1961-1978) en Marcel Timmerman (1979-2018).

De Bond stond in voor uiteenlopende zaken. Er zijn de gekende gezinszegels, de dienst voor juridische en sociale begeleiding, verbruikersclub, gezinssportfederatie, Centrum voor recreatief werk, Jefi-jeugdfilm, dienst voor bouw- studie- en huwelijksleningen, kinderoppasdienst en de spoorkaarten. Daarbij jaarlijks een algemene ledenvergadering, fietstocht(en), wandeling(en), verrassingsreis, St Niklaasrondgang, tweedehandsbeurs(en). 

Uit de activiteitenkalender van de jongste jaren vermelden we : heerlijk ontbijt (begin maart), geboortebos (midden maart), paaseierenraap, tweedehandsbeurs lente-editie en herfst-editie, GOSA uitstap (juni) en  herfstfeest (oktober), speelgoedmarkt (einde vakantie), pikkedonkertocht (november).

OPROEP: Red zes oude wandschilderijen van Kasteel Storme

In 1990 moesten we de sloop aanzien van de villa van notaris De Groote in de Stormestraat, ook wel kasteel Storme genoemd, om samen met onder meer huis Bossuyt plaats te maken voor een winkelcentrum. Toen werden de historische wandschilderijen nog gered. Mevrouw De Groote zag de grote culturele waarde van deze muurschilderingen en liet die deskundig afnemen en stockeren. Ze zijn nu eigendom van de Koning Boudewijnstichting en worden momenteel nog gestockeerd bij Marc Belderbos. Maar de Koning Boudewijnstichting wil sedert 2023 geen stockagehuur meer betalen en de zes schilderijen laten vernietigen. Belderbos hoopt dat iemand deze kan en wil overnemen. Wij hopen met hem die droom te verwezenlijken.

Marc Belderbos: “Het is een triestig verhaal. Mijn hart ging bloeden. Ik contacteerde ruim een jaar geleden al de cultuurdienst van Waregem en het schepencollege, maar zij weten niet waar ze de zes schilderijen kunnen onderbrengen. Indien ze op een publieke plaats zouden terecht kunnen, wil de Koning Boudewijnstichting de transport- en renovatiekosten betalen. Ze kunnen natuurlijk ook ergens privaat terecht. Sinds een jaar gebeurt er echter niets meer. Dit zijn geen banale schilderijen, maar echte kunstwerken uit de 18de eeuw.”

GHG Waregemse Verhalen scharen zich achter de oproep van Belderbos. In laatste instantie willen we hier nog een oproep doen om de wandschilderijen alsnog te redden van vernietiging. We mogen dergelijk uniek Waregems erfgoed niet laten vernietigen. De wandschilderijen kunnen een publieke plaats krijgen als decoratie in culturele centra, stadhuis, OCMW- of andere openbare gebouwen. Dank zij de Koning Boudewijnstichting kan de overdracht bovendien zonder grote kosten gebeuren. In tweede instantie kijken we uit naar Waregemse bedrijven, die dit uniek Waregems erfgoed uit 19^e eeuw een plaats kan geven. Een derde mogelijkheid zien we in afgeven aan Kruisem voor de schilderingen met thema kasteel Wannegem.

Kasteel Storme

Notaris Ferdinand Storme (1780-1860), gehuwd met Victoire Boulez, betrok in 1813 het statige herenhuis in de toenmalige Kortrijkstraat (Kwaestraete), dat door hemzelf of zijn schoonvader Godefroid Boulez werd vergroot. Bouwheer van de woning was Joannes Antoine Boulez (1699-1777) of mogelijks zelfs zijn vader Adriaan Boulez (1657-1744). Ferdinand Storme installeerde er zijn kabinet. Op oude prentkaarten wordt de woning ook Kasteel Storme genoemd. De naam van de schilder of decorateur van de panoramische wandschilderijen is momenteel nog niet achterhaald (Felix De Stoop is genoemd door Henry Bouckaert, maar daar wordt aan getwijfeld).

Toen in het jaar 1990 het vroeger huis Storme werd aangekocht door ondernemers, heeft projectleider Guido Dedeyne bij de recuperatie de mogelijkheid gegeven om een aantal waardevolle elementen uit de afbraak te redden. De meest intensieve zorgen gingen uiteraard naar de vrij monumentale wandschilderijen, die rechtstreeks op bepleisteringen waren geschilderd. De technische proeven voor het bepalen van de juiste methode van afnemen en het scenario van de behandeling van de wandschilderijen werden uitgevoerd door Walter Schudell, kunsthistoricus-restaurateur, gespecialiseerd in de behandeling van wandschilderijen (oa. restauratie van fresco’s van de kathedraal van Antwerpen).

In het huis Storme vonden we op twee plaatsen muurdecoraties, nl. in het vroeger kantoor van de notaris op het gelijkvloers en in de traphal op de eerste verdieping. De vier wanden, rechtstreeks met olieverf op de bepleistering geschilderd, toonden panoramische taferelen met voorstellingen van het 18de eeuwse kasteel, het landschappelijk park en de schilderachtige omgeving van Wannegem-Lede (Kruisem). De schilderingen zijn  uitgevoerd in  olieverf op een reeds beschilderde ondergrond . De decoratieve panelen meten gemiddeld 6 m² en werden in hun geheel afgenomen. De schilderijen zijn wellicht na de verbouwing van het huis door Storme of Boulez in het eerste kwart van de 19de eeuw op de voorlopige afwerkingslaag aangebracht. Bij de eerste proeven voor het vastleggen van een aangepaste methode voor restauratie is gebleken dat de wandschilderijen er oorspronkelijk kleurrijker  uitzagen. Na de verwijdering van donkerbruine vernislaag verschenen heldere fragmenten met helblauwe en genuanceerde groene tinten, en een heldere blauwe wolkenhemel.

Eind 1992 werd één van de panelen, met onderwerp De Vierschaar, door het toenmalig gemeentebestuur van Waregem overgenomen. Het was in behandeling bij restaurateur Joris Nachtergaele (Gent) nadat het werd beschadigd bij de afname en de gemeente stond in voor de restauratiekosten.  De andere panelen werden onder leiding van restauratrice mevr. Belderbos-De Maeyer behandeld in de Antwerpse academie  en het persoonlijk atelier van de restauratrice. Eind 1993 heeft de Koning Boudewijnstichting beslist om verder in te staan voor het behoud en de restauratie van de wandschilderingen die haar werden overgedragen. De Vierschaar bleef echter eigendom van de gemeente Waregem. Vorig jaar heeft de Koning Boudewijnstichting dan blijkbaar afstand gedaan van haar eerdere standpunt.

http://www.blog.seniorennet.be/wareber2/archief.php?ID=2639818

In Memoriam Marcel Delmotte

Deze zondagmiddag is Marcel Delmotte (°Wevelgem 9 april 1937 - † Waregem 2 februari 2025) overleden in het woon-en verzorgingscentrum ‘De Meers’, na en wanhopige strijd met zichzelf, na het verlies van vrouw Rika en hun enige  dochter. Marcel Delmotte is in Waregem en verre omstreken gekend als zeer begeesterd leerkracht ‘geschiedenis’ aan het H. Hartcollege. Hij was ook tientallen jaren als auteur en secretaris één van de bepalende figuren van GHK De Gaverstreke (1973) en Heemkunde West-Vlaanderen (1978-2000). Uiteindelijk ondersteunde hij ons om met GHG Waregemse Verhalen een doorstart te realiseren van de heemkundige werking in Waregem.

Hij studeerde Lic Geschiedenis aan RUG met licentiaatsverhandeling in 1959 over “Sociale aspecten van het Calvinisme te Gent 1566-1567”, later gepubliceerd in Tijdschrift voor Geschiedenis in Groningen. Hij was leraar geschiedenis aan het H. Hartcollege (1961-1997) en H Kindsheid Ardooie (1964-1982).

Als voorvechter en stuwende kracht van de heemkunde heeft het uitdoofscenario van zijn heemkring De Gaverstreke hem heel hard geraakt. We tellen tussen 1973 en 2014 niet minder 41 bijdragen van Marcel Delmotte in de verschillende jaargangen van De Gaverstreke. In 1973 had hij het al over “De lijdensweg van de Vijvenaren tussen 1648 en 1713”, zijn laatste bijdrage in 2014 handelde over “Het oorlogsdagboek van de Waregems soldaat Julien Vandenberghe”.  Tussendoor bracht hij historische opheldering over onder meer de “Evolutie Waregemse bevolking” (1974), “Negenjarige oorlog”(1976), “Parochianen van Vijve 1566-1713” (1977), “Gaverstreke in WO I” (1978-1979, 2002), “Luitenant-Generaal Biebuyck” (1981), “Emile Claus” (1982), “Buskruitexplosie in SEV” (1984), historische kaart van Waregem (1992), Ferdinand Storme (1993), “Verkiezingen en politiek in Vijve 1795-1976” (1986-1989, 1999-2000), gemeenteraadsverkiezingen te Waregem 1815-1921 (1996), De wondere historie van Waregem Koerse 1847-1997 (1997), Honger en armoede in Waregem (2001), Remi Baert (2006), Anna Germonprez (2007), Alberic Baertsoen (2010), Student in het verzet (2011), Soldaten van de Amerikaanse militaire begraafplaats (2011), …

Marcel Delmotte publiceerde ook in andere tijdschriften zoals Biekorf (in 2014 over Joseph Vercruysse) en van hem kennen we ook enkele Vijfse uitgaven.

De zelfmoord van Adriaan Nolf (Sint-Eloois-Vijve anno 1627). door Filips Benoit

Half mei 1627 pleegde Adriaan Nolf zelfmoord door verdrinking in een gracht. Adriaan was de kleinzoon van Vincent die in het begin van de 16de eeuw verhuisde van Zwevegem over Deerlijk naar Sint-Eloois-Vijve. Hij is een van de vele afstammelingen van Olivier Nolf (Onolf) geboren ca. 1350 te Zwevegem.

Omdat de zelfmoordpoging zeker zou slagen had Adriaan zichzelf goed vastgebonden met een strop anden hals bindende tselven oock an beede de beenen ende slincker handt. Daarna sprong hij in seker breedere gracht ofte waetere ende alsoo Uselven van levende lijve ter doot ghebracht hebt,Godt almachtich ende alle sijne lieve helijghen verghetende ende gheloovende inden duvel vander hellen.

De misdaad geschiedde op de Burggravie van Vijve welke heerlijkheid afhankelijk was van de rechtspraak van Vijve-Dendermonds, bezit van de baron van Ingelmunster. Zelfdoding was een extreem zware misdaad tegen God en zijn schepping. Het slachtoffer werd dan ook tot het niets herleid en verloor alle materiële en geestelijke rechten: geen begrafenisdienst, geen teraardebestelling op het kerkhof, alle roerende en onroerende goed werd aangeslagen. Adriaan werd met duidelijk vertoon naar de hel verwezen.

De rechters oordeelden dat het dode lichaam zou gesleept worden naar de plaats van de galg. Het lijk lag op een plank (hurde) met het gezicht naar beneden alsof het een voorwerp was. Daar werd het lijk in de spriet van een boom gehangen als zichtbare vernedering en voorbeeld voor de anderen, ten spieghele ende exemple van andere. Al zijn goed, waar ook gelegen,werd aangeslagen en verkocht ten voordele van de baron van Ingelmunster, heer van Vijve.

De ene zijn dood is de andermans brood.

Het totale kostenplaatje van de rechtspraak bedroeg 60 pond parisis, ongeveer de prijs van een melkkoe. Alleen al het banket van alle betrokkenen bij herbergier Willem Yserbyt kostte 32 pond parisis. De rechters, plaatselijke boeren, werden vergoed voor verschillende zittingen. Nog anderen konden een centje graaien:

• Pieter Veys, de boer van het Cauwenhof, zorgde voor het slepen van het lijk met zijnpaard: 3 lb. par.

• Timmerman Laureijns Scheerling zorgde voor het afzagen van een spriet: 2 lb. par.

• De smid van Vijve smeedde een ketting om het lijk vast te binden in de spriet: 3 lb. par.

• Twee veldwachters werden vergoed voor het bewaken van het lijk tussen het moment van de ontdekking ervan en de lijkschouwing: 2 lb. par. De bewaking was nodig omdat de familie anders het lijk zou stelen om het te begraven.

• De officier crimineel van Kortrijk kreeg 18 lb. par., maar de reden van deze kost werd niet verduidelijkt.

Voorstelling van Het Hanengevecht van Claus 
Op vrijdag 17 januari om 20 u. gaat in de Schakelbox de lang verwachte voorstelling door van de re-enacting van het Hanengevecht van Emile Claus. Het was een idee van Chris Devos en De Statievrienden, maar om diverse redenen moest die voorstelling verschillende keren worden uitgesteld. Dank zij auteur Lieven Vuylsteke en de verschillende partners krijgt het project toch zijn uitvoering. GHG Waregemse Verhalen is partner in het project. De lezing in mei over Emiel Claus was oorspronkelijk gepland als onderdeel van een Claus-café met Hanengevecht evocatie als hoogtepunt.

Op het schilderij ‘Het Hanengevecht’ (1882) van Emile Claus staan zo’n 35 vooraanstaande Waregemnaars afgebeeld.  Van een  belangrijk deel van de afgebeelde mannen en één vrouw staat de identiteit vast. Lieven Vuylsteke schreef een boeiende theatertekst die deze mensen opnieuw tot leven brengt tegen de socio-historische achtergrond van Waregem in de tweede helft van de negentiende eeuw: de aardappelplaag, de crisis in de textiel, de schoolstrijd…

Zeven van de afgebeelde personen krijgen in deze voorstelling opnieuw een stem: meester Hoornaert, notaris Du Faux, grafdelver Deconinck, cafébaas Desmet, Marie Vullers, vlashandelaar Vullers en Louis Du Faux.  In een proloog vertelt Chris Devos hoe een ontmoeting met een Zuid-Afrikaanse schilder leidde tot een geschilderde kopie van het werk dat nu bij hem thuis hangt.  Deze zeven monologen worden afgewisseld met de hanengevechten zelf: zo’n 25 figuranten veranderen dan van bevroren personages in het schilderij in actieve kijkers en supporters van het hanengevecht.  In de theatervoorstelling zelf zijn natuurlijk geen hanen te zien.  Het hanengevecht kan je enkel volgen door de reacties van de figuranten.

De acteurs voor dit werk werden gerekruteerd uit de twee Waregemse amateurgezelschappen: ‘De Zingende Sterren’ en ‘Nut en Vermaak’.  De figuranten gingen we o.a. zoeken bij de Statievrienden, Waregemse Verhalen, de tennisclub WGTC Waregem, de Koninklijke Cinéclub, Atelier Offline .  Heel wat Waregemnaars zijn voetballiefhebbers en weten dus wat supporteren is.  Dit keer volgen hun ogen niet de bal, maar het gevecht tussen twee hanen. 

Ter info: Waregemse figuren anno 1880 in schilderij Hanengevecht :

1. notaris Dufaux , 2. zeepzieder Missiaen, 3. Henri Deconinck, grafdelver, uitbater Wapens van Zeeland, echtgenoot Emerance, 4. schoolmeester Henri Hoornaert, met chronometer, 5.  Adolf Desmet, herbergier van ‘De Groene Lanteern, 7.  Leo Verbeke, spoorlegger en winkelier, bijgenaamd Peetjes, 8.  Peetje Leos, piqueur van de jachthonden Delantsheere, alias Pottie, Tweede rij : 9.  Jan Decabooter, pijlenraper, 11. Remi De Roose, herbergier van De Reisduif, 12.  Edward Huys, uitbater buurtcafé ’t Zwijntje, 13. Coorevits, 14. August Desmet, huisschilder en baas uit De Groote Pinte (Balling), 17.  Jan Coorevits, bakker en herbergier van De Transvaal (Stationsstraat), Derde rij : 18. Jules Verbauwhede, molenaar van de Hoogmolen, 19. Pierre Vullers, vlashandelaar-winkelier, 20.  Minjauw, 21. Poppelier, peinzende jongeman, touwslagers uit de Balling, 23 . Van Damme, broer van Henricus Van Damme van brouwerij Sint Amandus uit Kortrijkstraat 99, buurman van herberg De Groene Lanteern, 24 .Van Damme, andere broer, 27. Coorevits Jan, glas in andere houding, 29, Marie Vullers, dochter van Pierre, mag het bier ronddragen, 33. De Bakker, metser, uit de Olmstraat, 34.  Jef Dufaux, notariszoon, blonde krullebol tegen het venster,

(info Walter Verschuere (°12 juli 1937 - † 2 juli 2010) en Rosa Kerkhove (1928-2010))

Lord Arnulf de Bevere gaf naam aan Beveren-Leie  (Wim Coussens)

In 940 vestigt Arnulf van Bevere zich aan de Leie in de hofstede Beaulieu. In 964 is er al sprake van de heerlijkheid Beveren-Leie en van een hofstede Bevere Hof. Etymologen die de naam van Beveren-Leie linken aan het Keltische ‘Brebona’ (beverwater), slaan de bal volgens dekroniekenvandewesthoek duidelijk verkeerd. In 965 staat de naam voor de eerste keer geboekstaafd als ‘Beverna super fluvium Legia’.

Het verhaal van Arnulf De Bevere is op zijn minst opzienbarend. Arnulf wordt in het jaar 905 geboren in Bevere bij het Engelse Worcester. Zijn voorouders regeren in Bevere Manor over het Angelsaksische Mercia, een koninkrijk dat zowat het hele zuidwesten van het hedendaagse Engeland behelst, vandaar Lord Arnulf de Bevere. Bij zijn geboorte is zijn moeder Aethelflaed trouwens koningin van Mercia. Aethelflaed is de dochter van Alfred de Grote, de grote heerser over Groot-Brittannië dat in die tijd omschreven wordt als ‘Bret Waldam’. Arnulf is dus de kleinzoon van de grote heerser Alfred de Grote en de achterkleinzoon van de Engelse koning Ethelwulf. Zowel Alfred de Grote als zijn vader, krijgen decennia lang af te rekenen met de brutaliteit en het imperialisme van de Noren en de Denen die hun grondgebied met geweld teisteren. Alfred richt een aantal burchten op met het doel om rond die burchten stedelijke kernen te laten ontwikkelen. Zijn militaire superioriteit en de realisatie van beschermde centra zorgen ervoor dat Alfred en zijn nazaten de macht grijpen over heel Engeland en de Noormannen.

Kleinzoon Arnulf zet de traditie van zijn grootvader verder. Tussen 919 en 924 wordt hij Lord van de Bevere Manor, een goed dat zijn familie sinds 870 bewoont maar dat feitelijk terug gaat tot het jaar 650. Hij is de enige die zich de titel ‘de Bevere’ kan toe-eigenen. In 924 wordt Arnulf aangesteld als burggraaf van Old Sarum, een eeuwenoude vestingstad die hij verder laat uitbouwen tot een versterkte burcht en die later zal uitgroeien tot het Salisbury van vandaag.

Zijn verblijf in Old Sarum komt ten einde in 939. Hoewel niet alles helemaal duidelijk is, lijdt het geen twijfel dat hij het slachtoffer wordt van een machtsgreep rond de Engelse troon waarbij dichte familieleden hem naar het tweede plan verwijzen. Er komt een nieuwe koning in Engeland. Arnulf de Bevere vertrouwt het zaakje niet langer en besluit naar Vlaanderen te emigreren. Zijn vertrek heeft belangrijke gevolgen voor Dixmude en voor Vlaanderen.

De heer van Beveren maakt eveneens zijn opwachting aan de Schelde in het Waasland dat vrij kort daarna wordt omgedoopt tot Beveren-Waas.

Het oudste document waarin ‘het land van Beveren’ vermeld wordt, dateert van het jaar 965. De naam ‘Beverna’ verwijst naar het huis van Bevere Manor. Het land van Arnulf de Bevere is trouwens veel groter dan het huidige Beveren. Het omvat naast Beveren ook Doel, Kallo, Kieldrecht en Verrebroek, samen met belangrijke gedeelten van Haasdonk, Melsele, Meerdonk, Vrasene en Zwijndrecht. De ‘Heer van Beveren’ krijgt trouwens zeggenschap over gronden in het centrum van Sint-Niklaas, Lokeren, Waasmunster en Belsele.

De graaf van Vlaanderen is niet vergeten dat de Noormannen hun troepen in 861 hebben aangemeerd in de ‘Portus Isere’. In Dixmude begon hun verwoestende raid. 200 Noordse schepen kregen via de Ijzer toegang tot het Vlaamse binnenland. Een herhaling van die desastreuze feiten moet onder elk beding vermeden worden! Arnulf wordt in 940 al onmiddellijk aangesteld als burggraaf van Dixmude. Niet toevallig wordt zijn zoon Diederik I in datzelfde jaar geboren in Dixmude aan de Ijzer. Tussen 940 en 960 kan hij zijn expertise in verband met het bouwen van burchten omzetten in praktijk. Het is dan ook vrijwel zeker dat de Dixmudse burcht die afgewerkt wordt in 958 het werk is van de nieuwe baanderheer. In feite is Dixmude in die dagen niet meer dan een militair bastion onder de directe bevoegdheid van de graaf. https://www.dekroniekenvandewesthoek.be/de-herkomst-van-de-naam-beveren/

Het Wapenschild van Waregem

Bij de eerste aanvraag van gemeentebestuur op 23 juli 1890 viel de keuze nog op het wapenschild van de familie Van den Berghe van Potegem. De blazoenering ervan luidt : Gevierendeeld; 1 en 4 van lazuur met keper van goud vergezeld van drie schelpen ook van goud (wapen Van den Berghe) ; 2  en 3 van keel met drie kepers van zilver en kanton met zwaan van sabel (wapen De Smet). Bij het wapenschild hoort de tekst uit Sanderus: Praetorium Domini Poteghem. Het werd echter nooit officieel erkend door de Raad van Wapenkunde en uiteindelijk verscheen in het Staatsblad van 7 november 1892 het koninklijk besluit waarbij Waregem het wapen van de Plotho toegewezen kreeg. De blazoenering luidt dan: gevierendeeld; 1 en 4 in zilver een rode lelie; 2 en 3  een uitkomende moor, omgord en gekroond van goud, gekleed van sinopel, de armen naakt en gekruist achter het lichaam; midden een blauw schild met hert. Waregem had voor zijn wapenschild toen echter niet de toelating gevraagd aan de erfgenamen De Plotho, de familie Descamps de Montblanc, die eiste dat er aan het wapen ‘een breuk’ aangebracht zou worden. Op 25 april 1893 verscheen in BS dat wapenschild werd beladen met een ‘barensteel’ van glazuur. 

Het oud-eerbiedwaardig geslacht de Plotho is een Wendisch geslacht dat teruggaat op zijn oud stamhuis de burcht Plot, reeds vermeld in oorkonde van 9 mei 946 in Altenplathow (Duitsland Saksen-Anhalt). De lelie is altijd hun merkteken geweest. De moor werd in 1438 ingevoerd in het wapenschild van de Plotho na de dood van Gebhard V von Plotho, die zich in steun voor koning Sigismund wellicht heldhaftig heeft gemanifesteerd in de strijd tegen de Turken (Mongolen – 1396). Als dorpsheer van Ingelmunster namen de  Plotho’s tenslotte ook het hert als wapenschild van Ingelmunster over. 

Het nieuwe wapenschild van de fusiegemeente Waregem werd in de gemeenteraad goedgekeurd op 7 februari 1979. Het werd de combinatie van het wapen van de Plotho (Waregem en Sint-Eloois-Vijve) bovenaan en de sleutels uit het wapen van de Sint-Pietersabdij van Gent (Desselgem en Beveren-Leie). De blazoenering is dan : doorgesneden 1. Gedeeld a. in zilver een lelie van keel b. in keel een uitkomende moor, omgord en gekroond van goud, gekleed in sinopel, de armen naakt en gekruist achter het lichaam  2. In keel drie paalsgewijze sleutels van goud, de baarden langs boven en naar rechts gewend; een hartschild van lazuur met een hertkop van natuurlijke kleur, bezaaid met hermelijnstaartjes van zilver.

(bronnen; Jozef Van Thuyne, erkenning KB gemeentewapen Waregem, SEV, SBV, Wielsbeke, DG 1-1973, p.7-62 ; André Vandewiele, Wapenschild van Waregem, DG 35 -2007, p. 15-61)

Ongewild geweerschot met de dood tot gevolg (Filips BENOIT)

De godsdienstoorlogen van het einde van de 16^de eeuw waren een vreselijke tijd voor onze voorouders. Vlaanderen werd geruime tijd geterroriseerd door rondtrekkende legerbenden. Kortrijk was al in 1580 heroverd door Spanje, Gent pas eind 1584. Het platteland bleef vele jaren bijzonder onveilig. De gegoede boeren vluchtten naar de stad. Wie daarvoor het geld niet had, verschanste zich in plaatselijke forten bijvoorbeeld in het kasteeldomein van Nieuwenhove. Zowel de steden als de landelijke forten werden geteisterd door de pest.

Op donderdag 9 februari 1584, bij valavond, meldden zich vier soldaten aan de poort van het fort van Nieuwenhove. Ze smeekten om brood en bier. Ze hadden ongetwijfeld geen slechte bedoelingen. Het was in alle geval niet duidelijk tot welke kamp behoorden, de Spaansgezinde katholieken of de Hollandgezinde protestanten. Op het kasteel Nieuwenhove had de baljuw van Kortrijk, de heer van Werp, één soldaat met geweer geplaatst om de groep te beschermen. Joos De Schietere fs Joos was een schamel jonckman, een ongehuwde lantknecht. Hij was ongetwijfeld een onervaren vrijwilliger van ter plaatse.

De groep besliste om de vier soldaten wat brood en bier te geven maar ze zeker niet binnen te laten. Josine Declercq, echtgenote van Philips Van der Bauwede, zou een kant brood geven. Om zeker te zijn dat de soldaten niet naar binnen zouden glippen, had Joos de Schietere zijn geweer geladen met cruyt in de panne, buskruit in de pan, klaar om te schieten. Nog voor de poort werd geopend, loste Joos een schot, compleet onverwacht en ongewild. Wat er precies mis ging, is onduidelijk. Joos was erg zenuwachtig. De kogel trof de pink van Jacob van Ronneke en doorboorde het been van Josine Declercq.

Joos de Schietere was danig aangeslagen door het ongeval dat hij zichzelf wilde van kant maken. Josine zag de ontreddering en de spijt bij de onfortuinlijke Joos en zei tot hem: Ick vergeef het U . Ook Jacob zei hetzelfde. Het is duidelijk dat de paniekerige massa in het fort medelijden had met de enige soldaat die hen moest beschermen. Twee maand later zal Josine evenwel overlijden aan de gevolgen van de schotwonde, mede door de gebrekkige verzorging en de slecht hygiënische omstandigheden in het fort van Nieuwenhove.

Joos de Schietere was enkele dagen later nog steeds zwaar aangeslagen en vluchtte het land uit. Hij  vreesde een zware straf. Twee jaar later wilde Joos terugkeren naar Nieuwenhove, maar stuurde eerst een genadeverzoek naar de koning. Er waren duidelijke verzachtende omstandigheden. In maart 1586 schonk koning Philips II Joos genade en vrijstelling van alle gerechtelijk vervolgingen. De civiele schadevergoeding bleef echter van kracht al weten we niet wat die inhield. Verder moest hij de kosten van het genadeverzoek betalen aan de president en de raadslieden van de Raad van Vlaanderen. Nergens werden bedragen genoemd. Wel werd meegegeven dat de civiele schadevergoeding rekening moest houden met de omstandigheden van de misdaad en de draagkracht van de dader, naer de gelegenheid van de mesdaet de faculteijt van zijn goede.

Genealogie:

Joos de Schietere fs Joos vinden we verder niet terug in de archieven. Vader  Joos sr. woonde in 1562 op Nieuwenhove. We vinden wel een andere Joos jr., maar die is te rijk om als schamel jonckman en ongehuwde lantknecht genoemd te worden. In de uitgebreide stamboom de Schietere kunnen we deze Joos niet plaatsen.

Jacob van Ronneke woonde in die periode in de wijk Spitaals nabij het Goed te St-Jans (Spitaalstraat, 84). Jacob was de schoonvader van Willem Waelkins van wie op vandaag nog afstammelingen wonen in Waregem.

Josine Declercq was de eerste vrouw van Philips Van der Bauwede fs Gillis. Van dit sterfgeval werd een weesakte opgemaakt met het erfgoed van de enige dochter, Elisabeth. Elisabeth zal de godsdienstoorlogen overleven en omstreeks 1602 huwen met Jan de Smet fs Daneel. Vader Philips zal hertrouwen met Tanne Dujardin en zich opwerken tot een van de rijkste boeren van Waregem. 

VERZETSSTRIJDERS IN WO II

Het jaarboek van GHG Waregemse Verhalen omvat twee bijdragen over verzetsstrijders tijdens WO II.  Bernard Delange en Jef Verhamme vertellen daarin het verhaal over enkele verzetsstrijders uit Desselgem. Sylvère Deprez belicht de activiteiten van verbindingsagente Anna Van den Broeck uit Sint-Eloois-Vijve. 

Waregem was tijdens de Tweede Wereldoorlog - met als uitvalsbasis schuiloord “Hoeve Le Grèbe” van Alois Decraene, Kleithoekstraat 50 te Waregem - een belangrijk centrum van het Geheim Leger. Deze verzetslui worden nog jaarlijks in september herdacht aan het monument van het Geheim Leger, langs de weg Waregem-Anzegem ter hoogte van de Spitaalbossen. Dat herinnert aan de dramatische afslachting op 6 september 1944 van verschillende verzetslieden. Met de naamgeving van straatnamen naar Henri Lebbe, Marcel Windels, Roger Vansteenbrugge en Joseph Duthoy in het centrum en de jaarlijkse herdenking begin september blijven deze nog in gedachten.  Het verzet in de deelgemeenten Desselgem, Beveren-Leie en Sint-Eloois-Vijve bleef tot heden een eerder onbekend gegeven.  

Via familie kregen Jef en Bernard het Desselgems dossier van de familie Vereecke in handen en gingen verder op zoek.  Het gaat over Michel  Vereecke en zijn  ouders  Polydore en Irma Vanoverschelde (toen wonende in de Liebaertstraat) en hun compagnons. Ook Norbert en Hubert Nachtergaele, zonen van de toenmalige stationschef in Desselgem, komen aan bod. Een aparte rol speelde ook Michel Buyck.  In de plaatselijke lijsten van het Geheim Leger ontbreekt de Desselgemse inbreng. Deze leemte willen de auteurs met deze bijdrage invullen. De individuele dossiers Geheim Leger bevatten informatie over elk lid (persoonlijke gegevens, verzetsactiviteiten, contactpersonen, …) en werden na de oorlog opgemaakt met een tweevoudig doel: de redactie van de steekkaart ‘Dienststaat bij het Geheim Leger’ en de erkenning van de hoedanigheid van ‘Weerstander’.  In deze bijdrage  verneemt u meer over hun leven en hun activiteiten. 

Sylvère Deprez belicht het wel heel bijzondere verhaal van de Anna Van Den Broeck als verbindingsagente van het Geheim Leger. Sylvère Deprez, secretaris van de  oudstrijdersvereniging in Vijve, schonk vorig jaar bij de 11 novemberherdenking aandacht aan deze bijzondere figuur en GHG Waregemse Verhalen pikte dit op. Ze konden daarvoor ook  terugvallen op het getuigenis van  ere-burgemeester Yolande Dhondt, die haar tante na de oorlog naar menige herdenkingsplechtigheid voerde. 

Als caféwaardin van de IJzergieterij, die aan het kruispunt lag van de wegen Kortrijk-Gent en Waregem - Sint-Eloois-Vijve - Tielt of Roeselare en druk bezocht werd door de Duitse bezetter, kon ze onverdacht informatie inwinnen. Ze wist onopgemerkt een groot deel van die interessante gegevens uit te wisselen met het Geheim Leger in Waregem. Met de bijdrage neemt Sylvère ons ook mee in haar activiteiten bij transporten van munitie en wapens voor het Geheim Leger in Waregem vanuit Soignies  of Wachtebeke.  Aandacht is er ook voor haar cruciale rol  bij het onderbrengen van een Amerikaanse piloot en Franse krijgsgevangenen. 

De feiten achter het dossier maken van Anna Van den Broeck een persoonlijkheid, waar we zelfs in de huidige tijden van nabije oorlog te weinig aandacht aan geven. Ze mag gerust herdacht worden in een straatnaam in Sint-Eloois-Vijve!  We denken ook aan het aanbrengen van zogenaamde ‘Struikelstenen’ voor onze helden van het verzet. 

10 vensters van verhaal van Waregem  

Het succes van het “Verhaal van Vlaanderen” op TV heeft ons niet enkel geïnspireerd bij de naamkeuze voor onze nieuwe vereniging maar ook bij de opbouw van het “Verhaal van Waregem” van Filips Benoit in het eerste verhaal in ons jaarboek. We kozen tien vensters, vrijwel altijd periodes, die ons een inkijk geven op de evolutie van vier landelijke parochies tot één stad. Waregem dreef mee met de algemene tendensen in Vlaanderen, maar er zijn wel degelijk eigen accenten.

We starten voor het eerste venster al bij de vorming van de Gaverbeekvlakte ( 2.500.000 v. C.). Volgende stap wordt de vorming van nederzettingen en de Romeinse wegen ( 59 v.C. tot 476). Op één van die nederzettingen woonde Waro, op een andere Traswald. Hun nakomelingen hebben ons de naam bezorgd van Waregem (Waro) en Desselgem (Traswald). Voor Beveren en Sint-Eloois-Vijve vermoed men dat de naam afkomstig is van de gelijknamige beke die er uitmonden.

Mrt een derde venster gaan we naar de stichting van de parochies en de bouw van de eerste kerken (650-950). Een eerste kerstening bracht St.-Amandus en St.-Eligius naar onze streken. Ze stichtten kerken met als patroonheiligen St.-Martinus en St.-Brixius, een leerling van de Martinus. Eerste vermeldingen van de kerken vinden we pas in de overdrachtacte uit 964 van Vlaamse graaf Arnulf aan St Pietersabdij is er sprake van Beverna cum ecclesia, Trasselingehim cum ecclesia et Tatingehem cum ecclesia of Beveren, Desselgem en Tategem met hun kerk. Tategem is vermoedelijk het Goed Ter Sluizen in Nieuwenhove. Voor een eerste vermelding van de kerk van Waregem moeten we nog wachten tot 1187 toen de bisschop van Doornik het altaar van Waregem schonk aan het O-L-Vrouwkapittel van Doornik. De kerk van Vijve werd vermeld in 1119.

50 jaar vzw Ten Anker

Vzw Ten Anker, de zorginstelling die volwassen personen met een verstandelijke beperking ondersteunt, vierde haar gouden jubileum met een groot Ankerfeest in OC Nieuwenhove. Eind oktober 1974, 50 jaar geleden, werd VZW Gezinsvervangend Tehuis Ten Anker opgericht in Waregem om aan de groeiende vraag naar huisvesting voor volwassen personen met een handicap te kunnen voldoen. De daarop volgende 3 jaar wordt sponsoring ingezameld om de bouw van het tehuis mogelijk te maken. Op 17 juni1977 werd de eerste steen gelegd van het huidige tehuis in de Zuiderlaan 50. Op 1 september 1979 namen de eerste bewoners hun intrek in de gebouwen. Alle bewoners gingen overdag werken in een beschutte werkplaats.

Doorheen de jaren veranderen de basisbehoeften van de bewoners, die een jaartje ouder worden. Vanaf 1994 voorziet Ten Anker permanente dagopvang. Bewoners die niet meer kunnen werken helpen met huishoudelijke taken en nemen vanaf 1999 deel aan begeleide activiteiten in de kelder van de woning. In 2002 worden aanpalend aan het hoofdgebouw in de Zuiderlaan 14 nieuwbouwappartementen gebouwd. Hier kunnen bewoners zelfstandig wonen, alleen of samen met hun partner. Op 25 september 2020 opent Ten Anker op de Zuiderlaan 36, 38 en 40 een nieuwbouwproject samen met de sociale huisvestingsmaatschappij Helpt Elkander. De 3 woningen voor telkens 4 bewoners komen tegemoet aan de nood aan een meer inclusieve woonvorm voor mensen met een beperking. Mobiele begeleiding wordt een apart aanbod met een eigen team.

Het nieuwe millennium leidt een tijdperk in waar er sterker gefocust wordt op de individuele ondersteuningsnood. Ook het activiteitencentrum wordt fors uitgebouwd. Ten Anker evolueert verder naar een moderne organisatie met een professionele uitstraling, én met een gloednieuw gebouw, dat vorig jaar in oktober werd geopend door Vlaams minister Hilde Crevits. Het originele tehuis op de Zuiderlaan 50 met kamers, leefruimtes en burelen werd volledig verbouwd naar een moderne en professionele infrastructuur met een scheiding tussen wonen en ondersteunende diensten. Het voormalige gebouw met een bovenverdieping van twintig kamers, leefruimte, keuken, wasserij en bureaus barstte uit zijn voegen en was sterk verouderd. Het vernieuwde complex telt twintig kamers waar de bewoners zelfstandig kunnen wonen.

De verhuis voor haar activiteitencentrum en winkel naar het vroegere dienstencentrum achter De Gilde op de Markt dateert al van twee jaar geleden. Het was een bewuste keuze om wonen en werk te kunnen scheiden. Op vandaag telt Ten Anker 93 cliënten en 54 medewerkers, en een trotse directeur Nicolas Desmet.

80 jaar De Zingende Sterren

Op 13 oktober 1944,  80 jaar geleden,  ging de eerste Bonte Avond door van het kleinkunstgezelschap DE ZINGENDE STERREN VAN WAREGEM.  Memorabel was in 1944 de opvoering van Hitler door Magloire Loquet en Goebbels door Julien Bohez.  Jaarlijks werd met sketches, clowns en muzikale omlijsting een cabaretprogramma samengesteld dat zowel in de omliggende gemeenten als in Waregem een groot succes kende. Dit jaar starten de vertoningen op zaterdag 26 oktober Kaartenverkoop verloopt online via  www.dezingendesterren.be .

Aanleiding tot de oprichting van de Zingende Sterren was een zogenaamde Bonte Avond, samengesteld  door Magloire Loquet op 25 december 1942 in de feestzaal van het H Hartcollege. Het succes leidde tot het stichten in café De Mooie Molen op de stationswijk van het kleinkunstgezelschap DE ZINGENDE STERREN VAN WAREGEM.  Andere grondleggers waren Maurice Nuyttens, Marcel Goemaere, Jules Bossuyt, Albert Moerman, André Gallant, Alfons Devos, Paul Ghistelinck, Emierl Pauwels, Jef Verstichele, Urbzin Van Wijmelbeke en Marcel Desmet. Jan Callens en Julien Bohez waren al betrokken bij de eerste opvoeringen.

In 1951 werd al de eerste buitenlandse reis  georganiseerd naar de boorden van de Rijn met succesrijke opvoering van ‘Menu 1952’, met de deelname van sopraan Agnes Verstraete en haar man André Dossche aan het klavier. Volgende hoogtepunt was in 1953 de opvoering voor 6000 toeschouwers in de hovingen van de Paters Oblaten ter gelegenheid van de 105de verjaardag  van Emmeranske Baert. In 1959 kwam er een uitbreiding met de Zilertaler Blaaskapelle.. De Zingende Sterren bleven tot op heden jaarlijks, met uitzondering van de coronajaren, met veel succes hun revue of blijspel presenteren.

Dit jaar gaan De Zingende Sterren naar de schouwburg van De Schakel met "Geef 8 ". Het gaat over een brandweer corps dat grote problemen kent. Onverwacht speciaal bezoek zorgt natuurlijk voor de nodige stress en chaos. Dit blijspel is het negende zelfgeschreven stuk door Bart Eggermont. Een externe regisseur,  Francis Verhaeghe, is al aan zijn 47ste regie in de streek en kent dus het klappen van de zweep.  Francis heeft als doel: de acteurs begeleiden om het beste van zichzelf naar boven te halen, zodat ze met een trots en tevreden gevoel het applaus in ontvangst kunnen nemen en anderzijds het publiek met een voldaan gevoel laten genieten.

Gemeenteraadsverkiezingen 

Op 13 oktober 2024 worden alle kiesgerechtigden uit Waregem uitgenodigd om een nieuwe gemeenteraad te kiezen voor een nieuwe legislatuur van 6 jaar. Waregem telt 33 gemeenteraadsleden. Met 6 lijsten en 180 kandidaten had de Waregemnaar nooit zo’n ruime keuze!  Het zijn Vooruit, CD&V, Vlaams Belang, NVA, Groen en Team Waregem. Alleen Vooruit (15 kand) heeft geen volledige lijst van 33 kandidaten. In Waregem zijn er 10 stemlocaties, zodat de meesten gemakkelijk hun stembureau kunnen bereiken. Voor het eerst sinds de invoering van het algemeen meervoudig stemrecht in 1892 is er in de Vlaamse contreien geen opkomstplicht meer.

Ter herinnering geven we hier de officiële informatie van de gemeenteraadsverkiezingen in 2018  (info e-Waregem 10/2018)

Ingeschreven kiezers : 29.736  

Deelnemende kiezers ( Totaal aantal stemmen ) :  28.058 (94,44% )

Geldige stemmen     26.756 (95,36%  van uitgebrachte stemmen)

Wat betekent : blanco en ongeldige stemmen 1.302 (4,64%)

Stemcijfers: Het stemcijfer van een lijst is het totale aantal stembiljetten met een geldige stem. Er wordt onderscheid gemaakt tussen stembiljetten met lijststemmen (kopstemmen) en stembiljetten met één of meer naamstemmen voor één of meer kandidaten van dezelfde lijst. Het stemcijfer is het totaal van deze twee categorieën.

1. sp.a :  657 + 1100 = 1757. (6,6 %)
2. N-VA/Open Vld : 2.107 + 3.646 = 5.753. (21,5 %)
3. CD&V : 1.475 + 12.233 = 13.708. (51,2 %)
4. Groen : 1.269 + 1.942 = 3.211. (12 %)
5. VLAAMS BELANG : 1.420 + 907 = 2.327. (8,7 %)

Berekening aantal mandaten : Aan de hand van de stemcijfers wordt het aantal toegekende zetels berekend volgens Imperali (stemcijfers  worden gedeeld door 2, 3, 4, enz. en uit die cijfers worden 33 mandaten toegekend aan de hoogste cijfers). Dat systeem bevoordeligt de grootste partijen. We stellen vast dat de 33^e zetel is gegaan naar CD&V en de 34^e zou gegaan zijn naar Groen.|

CD&V : 20 zetels

N-VA/Open Vld : 7 zetels

Groen : 3 zetels

Vlaams Belang : 2 zetels

Sp.a : 1 zetel

In verhouding met 2012 verloor CD&V 4,5 %. Kartel verloor 3,3 %, Groen won 5,6 %, VB won 4,1 % en sp.a verloor 1,9 %.

Dagboek van Joris Dewaele, gevangen genomen VNV-idealist (2)

Van mevrouw wed. Dewaele-Poulin ontvingen we eerder dit jaar het dagboek van Joris Dewaele, een lijvig literair werk over zijn belevenissen en visie als gevangen genomen collaborateur na de bevrijding in Waregem op het einde van WO II (1944-1957). Haar man Luc, gewezen directeur van de Handelsafdeling van het H-Hartcollege Waregem,was de zoon van de Gaston, broer van Joris. Onze voorzitter Willy De Bouvrie nam het dagboek van ruim 564 getypte bladzijden door en kon na maanden monnikenwerk de tekst reduceren tot een digitaal tekstbestand van 290 blz. Intussen bekwam hij ook het exclusief publicatierecht van de familie.

Ons genootschap overweegt de publicatie van het dagboek, uiteraard met de nodige duiding. We hebben in dit verband ook nog een bijdrage van Henri Vanwijnsberghe over zijn oorlogsbelevenis in Waregem en enkele sprokkelingen, zowat 10 blz. die we aan die publicatie kunnen toevoegen. Daarvoor wacht ons ook nog wat navorsingwerk in de gerechtelijke dossiers over de collaboratie. De huidige titel van Willy na maandenlange analyse voor het boek luidt : “Dagboek van een gevangene idealist in Waregem tijdens WOII”.

Er was hier en elders heel wat heibel bij de bevrijding na vier jaar bezetting door de Duitsers. Vlaamse idealisten, door de bevolking “Zwarten” genoemd, werden opgehaald en gevangen genomen door de burgerbrigade, genoemd “De Witte brigade . Deze laatsten streden, volgens Joris Dewaele in zijn dagboek, tegen de bezetter maar ook tegen hun eigen volk.

Onderwijzer Joris Dewaele (Kuurne 14 mei 1898 - ) uit Waregem was lid van het VNV (Vlaams Nationaal Verbond) en streed tegen de verfransing van de Nederlandse taal en tegen de ongelijke behandeling van Vlamingen in ons land. Hun ideaal was strijden voor het Vlaamse Volk. Dit optreden van burgers tegen elkaar, de hetze van Witten tegen Zwarten, bracht heel wat familiale en huiselijke problemen,  ja zelfs drama’s met zich mee. Verschillende Waregemnaars werden aangehouden en gevangen genomen, terecht of niet? Joris werd gevangen op 05-09-1944 en kwam pas terug vrij op 06-03-1949. Na zijn eerherstel (18-02-1958) kon hij als onderwijzer nog aan de slag in het St-Jozefsinstituut te Kortrijk (09-02-1959). Joris was op 21-08-1926 gehuwd met Clara Coghe en ze kregen twee dochters, Molly en Lieveke.

In het dagboek leren we heel wat uit deze periode en leren we de menselijke en familiale  kant kennen van deze “inciviek”. Het is een boeiend verhaal dat inmiddels reeds  80 jaar geleden werd neergeschreven en enkel door de oudsten onder ons nog herinneringen oproept. Het blijft echter noodzakelijk voor onze jongeren om de toestand te kennen wat er zich kan voordoen in tijden van oorlog. Oorlog is voor soldaten en niet voor burgers!

Literair talent Joris Dewaele (1)

Joris Dewaele kreeg bij zijn geboorte op 14 mei 1898 in Kuurne de naam van Remi-Joris, maar in de omgang heette hij Joris. Zijn vader was smid en later ook fietsenmaker en ze verhuisden naar Waregem, zodat Joris al zijn jeugd in Waregem doorbracht. In zijn onuitgegeven en bijzonder merkwaardige herinneringen, ‘Toen was het’, heeft hij eerlijk en boeiend verteld over die tijd, die armoe en de bijna ongelooflijke toestanden die toen nog bij het begin van de 20^ste eeuw in ons land bestonden.

Joris Dewaele was een knap leerling en mocht studeren voor onderwijzer in Torhout en in 1914 nog tijdelijk in Brugge, maar uiteindelijk moest hij zich wegens de oorlogsomstandigheden thuis voorbereiden op een examen voor de centrale commissie. Hij behaalde het onderwijzersdiploma in 1917 voor de middenjury te Gent, maar omdat de examencommissie gezeteld had onder het activistisch bewind werden in 1919 al haar beslissingen ongeldig verklaard. Dewaele mocht opnieuw naar de boeken grijpen. Hij slaagde in een nieuw examen en werd in december 1921 benoemd tot onderwijzer aan de Gemeentelijke Jongensschool te Waregem. Tussendoor werkte hij als bediende in een Antwerpse fabriek.

Meer dan twintig jaar lang stond hij bekend als een uitstekende leerkracht en opvoeder, die terzelfder tijd als toneelspeler waardering afdwong. Het is meteen de tijd dat hij redacteur werd aan Toneelgids en de grote initiator van de poppenspelkunst op de lagere school. Weldra verschenen van zijn hand, en daar is hij tot op hoge leeftijd mee verder gegaan, talrijke poppen- en toneelspelen, die laatste ook voor de rijpere jeugd en voor volwassenen.

Joris Dewaele was sinds zijn jeugd begaan met kindertoneel en meer bepaald met poppenspel. Samen met zijn vriend Willem Putman speelde hij toneel, o.m. in Putmans eersteling ‘Puinen’ en in 1924 was Joris Dewaele medestichter van de toneelgroep Pogen, naderhand regisseur en voorzitter van dit dynamisch en puik toneelgezelschap. Tien jaar later, in 1934, werd door Dewaele de kindertoneelgroep De Zonnekinderen gesticht, die jarenlang talrijke voorstellingen gaf vooral in het zuiden van de provincie. In die jaren richtte hij met wijlen rector Jan Bernaerts en het tijdschrift Toneelgids studiedagen in voor kindertoneel te Antwerpen, Roeselare, Oostakker en elders. Daarop werd ook het poppenspel praktisch en theoretisch gepropageerd

In 1932 maakte Joris Dewaele kennis met de handpoppenkast. Het was de inzet van een werkdadige activiteit, waardoor Joris Dewaele in ons land een van de beste kenners en beoefenaars van het poppenspel, en tevens auteur van talloze poppenspelteksten is geworden. Hij schreef vijf toneelstukken voor volwassenen en een twintigtal toneelwerken voor de jeugd, waarvan er eind de jaren 50 nog verschillende werden opgevoerd: De Gouden Appel, Prinses Zonnelach, Hoe Schuiverluit in de Hemel kwam, Jantje Vanvoren (in december 1958 opgevoerd in het N.I.R. Brussel) en Sneeuwwitje. Het leeuwenaandeel echter van Joris Dewaele's schrijversrepertoire wordt ingenomen door zijn speelteksten voor poppenspel; er zijn er ruim veertig. Uit de titels citeren wij een greep: Reuzelied, Tijl bevrijdt Pattatenland; Kabouter Zondernaam; Grietje en Langoor; Hansje Spijbelaar; Het Katje van de Koningin, waarvan er verschillende in tweede en derde uitgave zijn verschenen. Dertien van zijn speelteksten werden opgenomen in de publicatie “Zijt ge daar allemaal?”,  een keurige handleiding bij het handpoppenspel, fris uitgegeven met omslagversiering van Luc Verstraete (uitg. C.O.V. Belliardstraat 151, Brussel).

Dewaele heeft ook over poppenspel heel wat gepubliceerd. Reeds in 1939 verscheen zijn brochure Poppenspel op de lagere school, waarvan de oplage op minder dan een jaar was uitverkocht. Allerwegen in Vlaanderen was de belangstelling hernieuwd voor het poppenspel en voor de inschakeling ervan in het lager onderwijs. Tijdens de oorlog werden op verschillende plaatsen studiedagen belegd, onder leiding van die andere poppenspelvoorman Jozef Contryn. In 1942 verscheen dan bij De Kinkhoren te Brugge Joris Dewaele's werkje Poppenspel en in diezelfde jaren trok Dewaele rond met zijn poppenkast Tijl, waarmede hij optrad zowel voor kinderen als voor volwassenen. Dewaele was tevens redactielid van Toneelgids en werkte mede aan de tijdschriften Toneelleven, Het Westvlaams Toneel, Vlaams Opvoedkundig Tijdschrift, De Schakel en andere. In 1959 verscheen een uitvoerige studie over De Schooljeugd tegenover het Toneel die werd ingeleid door

In september 1944 werd Joris Dewaele, beschuldigd van antibelgische propaganda, aangehouden en uit zijn ambt ontzet. Toen hij opnieuw in vrijheid gesteld werd, was hij eerst werkzaam als handelsreiziger en daarna als vertegenwoordiger van een financiële onderneming. Begin 1959 kon hij weer in het onderwijs treden in het Sint-Jozefsinstituut te Kortrijk, tot hij in het najaar van 1960 met pensioen mocht gaan.

Hij zette zijn scheppend werk verder met ook een hele reeks luisterspelen en een studie over beeldhouwer Georges Wasterlain (1953), die door Ernest Claes ingeleid werd. Hij publiceerde een handleiding voor de jonge poppenspelers, ‘Op weg naar de Poppenkast’ (1952). Zijn spel ‘Het loze Vissertje’ werd in 1958 door ‘Ons Leekenspel’ uit Bussum bekroond.

Joris Dewaele, deze bescheiden Waregemse artist, mag fier zijn op zijn werkzaamheid. Hij heeft bij tal van kinderen iets van dat primitief-zuivere gebracht dat iedere kunstvorm in wezen inhoudt en bij de opvoeders heeft hij diezelfde zin voor eenvoud gewekt waarmede zij zo geredelijk het hart van kinderen weten te winnen.

Van eerste Waregemse electriciteitscentrale tot Skeve Kave

In ons eerste jaarboek vindt u tussen de verhalen door ook informatie over hoe de eerste elektriciteitscentrale van eind 19de eeuw 100 jaar later nog opduikt als heem van Chiro Gaverke. In ons verhaal over 100 jaar Concordia duikt de naam Sylvain Lebbe op als mede-stichter. Hij stond in 1893 met zijn Compagnie d’Electricité Lebbe, Gernay en Cie ook aan de wieg van de elektriciteitsproductie in Waregem. Op de hoek van de huidige Olmstraat en de Muizelstraat trok aannemer Emile Libbrecht toen voor de productie van elektriciteit een gebouw op, waarvan de schoorsteen stelselmatig groeide en dat vele Waregemnaars nog zullen herinneren als ‘De hoge Kave’.

De Compagnie verkocht zijn geproduceerde elektriciteit aanvankelijk aan de gemeente voor straatverlichting, later ook aan particulieren. Waregem vervulde hiermee een pioniersrol op her vlak van straatverlichting en diende als voorbeeld voor andere steden en gemeenten in België. Een stuk van de huidige Olmstraat kreeg daarom ook als officiële straatnaam Elektricititsstraat. Met de jaren kwamen grotere stoommachines, ketels en dynamo’s en de schoorsteen groeide tot een respectabele 45 meter. Vlak voor WO I werd de Waregemse elektriciteitsmaatschappij Lebbe overgenomen door La Société Intercomunale Belge d’Electricité en verhuisde de centrale naar Zwevegem.

 Omstreeks 1990 kwam het gebouw  van de Kave opnieuw in beeld voor Chiro-lokalen van Chiro Gaveke, tijdens het anderhalve jaar van de ombouw van de oude magazijnen van  Concordia tot het huidig wijkcentrum Gaverke. Na de nodige afspraken met de firma Cras, die nog toegang moest hebben naar de achterliggende houtopslagplaats, werden door vrijwilliger medewerkers van Chiro Gaverke nog herstellingen en aanpassingen uitgevoerd om de lokalen te kunnen gebruiken voor de Chiro. Wegens de scheve schoorsteen aan de conciërgewoning kreeg de behuizing al vlug de naam van ‘Skeve Kave’.  Op de site kwam uiteindelijk het  woningproject Hoge Kave van de sociale bouwmaatschappij Helpt Elkander.

zie www.waregemseverhalen.be/verhalen 

 (Bronnen: Marc Crabeels, Strepen van Gernay, 2023, p. 17-18.  L. Vandermaelen en L. Wante, En toen kwam den elektriek, 1992. F. Destoop, 50 jaar Chiro Gaverke, 1993)

Fototentoonstelling 'Belgische kunst in ballingschap' in HIPPO.WAR

2 oktober 2024  19 januari 2025

Emile Claus en co waren tijdens de Eerste Wereldoorlog in ballingschap in het Verenigd Koninkrijk.

HIPPO.WAR brengt van 2 oktober tot 19 januari een tijdelijke tentoonstelling over enkele bekende Belgische kunstenaars tijdens de Eerste Wereldoorlog. Velen onder hen vluchtten tijdens de oorlogsjaren naar het Verenigd Koninkrijk. Ontdek in deze tentoonstelling aan de hand van talrijke foto’s van prachtige kunstwerken waar deze kunstenaars terecht kwamen en welke invloed de oorlogsomstandigheden op hun werk had.

Eén van de kunstenaars die uitgelicht wordt, is Emile Claus, de beroemde luminist en Leieschilder, geboren in Sint-Eloois-Vijve. In het jaarboek 2024 van GHG Waregemse Verhalen geeft Kunsthistorica Lily Vanwynsberghe in haar bijdrage ‘Emile Claus, prins van het Luminisme’ ook aandacht aan zijn periode tijdens WO I in ballingschap in Engeland.

In 1914 moest hij vluchten naar het Verenigd Koninkrijk, waar hij na enkele omzwervingen terechtkwam op een klein zolderkamertje langs de oevers van de Theems in Londen. Van daaruit maakte hij tientallen prachtige schilderwerken. In 1917 exposeerde hij in het prestigieuze Goupil Gallery in Londen vooral landschappen en portretten, waarin zijn gebruik van licht en kleur op de voorgrond stond.

Het volledige verhaal van zijn oorlogsjaren kom je te weten in het verhaal van Lily in het jaarboek van GHG Waregemse Verhalen en deze boeiende tentoonstelling.

Andere kunstenaars die aan bod komen in de expo zijn Gustave Van de Woestyne, Valerius De Saedeleer, George Minne en Albert Baertsoen.

https://www.hippowar.be/tijdelijke-tentoonstelling

Evariste De Coninck

Het klooster van de Zusters van Onze-Lieve-Vrouw in de Keukeldam, het klooster en de schoolgebouwen van de Paters Oblaten in het centrum en in Nieuwenhove. Het zijn nog blijvende getuigen van de inbreng van een bijzondere Waregemnaar: priester Evariste De Coninck (Waregem 22 november 1836 - Waregem 18 juni 1921). Wij hebben hem gelukkig nog niet helemaal vergeten, want in Nieuwenhove werd in 2002 gekozen voor een Evarist de Coninckstraat, die uitkomt op het Margarethapark in de Nieuwenhovestraat en waarrond we ook al de Oblatenstraat, Kapellestraat en Remi van Meerhaeghestraat hebben.

In 1864 duikt Evarist De Coninck al op in een gemeenteraadsbeslissing om de voormalige pastorie aan te passen tot hospitaal voor zieken en ouderlingen en de verzorging ervan toe te vertrouwen aan de zusters van het klooster, onder leiding van directeur Evarist De Coninck. In 1866 kopen de zusters zes percelen langs de Keukeldam; de bestaande bebouwing wordt gesloopt en in 1867 wordt begonnen met de bouw van een klooster en schoolgebouw met onder meer een studiezaal, refter, ontspannings- en slaapzaal voor de internen, kapel en een woonplaats voor de zusters. De woning voor de directeur van het klooster wordt opgetrokken in 1868 op een stuk grond naast de nieuwe pastorie (Markt).

Rond 1890 wenst de welgestelde priester Evarist Deconinck een stuk grond te schenken aan een religieuze orde en gaat aldus op zoek bij verschillende congregaties. In 1892 kiest hij de paters rosminianen uit. Pater Eduoard Mollet wordt als verantwoordelijke aangesteld om de lopende zaken te regelen en een congregatiehuis op te richten. Al in 1893 wordt op de geërfde grond op de hoek van de Olmstraat en de Processiestraat gestart met de gedeeltelijke verbouwing van een oudere constructie en de uitbreiding ervan met twee imposante nieuwbouwvleugels die zijn afgewerkt in 1894. Voor de grote kapel die oorspronkelijk is voorzien, resten geen financiën meer dus wordt een bescheidener bidruimte gebouwd.

Op Nieuwenhove, waar na de sloop van de vorige kapel circa 1815-1820 de inwoners van het gehucht nog steeds grote afstanden moeten afleggen voor het bijwonen van de misvieringen, krijgen de plannen om zelf een kerk te bouwen steeds meer vorm. In 1897 worden de nodige fondsen verworven en wordt de eerst steen gelegd van een nieuw complex. Het is toegewijd aan de Heilige Margaretha en bestaat uit een kerk, klooster en school, waarvan in eerste instantie enkel een eerste vleugel wordt opgetrokken. Onder leiding van priester Evarist De Coninck wordt gezocht naar een kloosterorde die in het gehucht onderwijs kan verschaffen en in eerste instantie gaat die eer naar de rosminianen die zich al in het centrum van Waregem gevestigd hebben. Aangezien de rosminianen er niet in slagen zich in Waregem te integreren, moet Deconinck al enkele jaren later op zoek naar een nieuwe kloosterorde die hij vindt bij de paters oblaten.

Maar van onze Waregemse Priester De Coninck zijn er ook nog getuigen in het buitenland, meer bepaald de abdij van O.L-Vrouw van Onbevlekt Ontvangen in Tegelen, een oud dorp tussen Roermond en Venlo in Nederlands Limburg. Begin 1884 waaide er een wind van antireligieuze politiek over België, die de religieuze ordes deed vrezen voor strenge maatregelen van de overheid. Vervolging dreigde priesters en religieuzen te treffen. In die tijd bood een priester uit het Vlaamse Wareghem, de heer De Coninck, de abt van Westmalle de som van 30.000 Franken aan, opdat deze een klooster in het buitenland zou bouwen en aldus een deel van zijn bezittingen veilig zou stellen.

Dom Benedictus Wuyts, toenmalig abt van Westmalle, zag in dit edelmoedig gebaar een voorzienig teken dat hij een toevluchtsoord had in geval van tegenspoed en hij aanvaardde het aanbod gretig. Dom Benedictus en Evarist de Coninck zijn onmiddellijk in onderhandeling getreden over de aankoop van een boerderij in Tegelen. Het terrein leek zeer geschikt voor de vestiging van een Trappe: het was een echte eenzaamheid, omringd door bossen en heide. Het lag op een steenworp van de Duitse grens en omvatte 23 hectare nogal verwaarloosd land, waarop de boerderij, het huis en de bijgebouwen werden gebouwd. De eerste besprekingen met de eigenaar vonden plaats in maart en in april was de deal rond.

Aangezien het klooster gesticht werd door de monniken van Westmalle, is het niet verwonderlijk dat er een brouwerij gevestigd werd. In de herfst van 1891 was de brouwerij klaar en kon bier van lage gisting, pils genaamd, worden gebrouwen. Dit bier was 4% alc. vol. Dit bier werd gebotteld in beugelflessen van 30 centiliter. Het bier was in de eerste plaats bestemd voor de persoonlijke consumptie van de monniken, maar er werd ook begonnen met de productie voor gasten van het klooster. Het bier was in de eerste plaats bestemd voor de persoonlijke consumptie van de monniken, maar er werd ook begonnen met de productie voor gasten van het klooster zoals onze Waregemse priester de Coninck. Tegen het einde van de jaren dertig bedroeg de jaarlijkse productie ongeveer 250 hectoliter en werd het bier ook buiten het klooster verkocht. In 1947 werd de brouwerij gesloten omdat de grondstoffen zeer moeilijk te verkrijgen waren. De abdij legde zich daarna toe op de productie van cider.

Het brouwerijgebouw bestaat nog steeds.

WAREGEM KOERSE

De koerse is ontstaan uit de St. Mauritius ruitersvereniging van Felix De Ruyck die aan de lokale kermis een straatrace wilde koppelen. De eerste koerse werd gehouden in 1847 in de omgeving van de Statie. Vanaf 1849 worden deze gehouden op de dinsdag na de laatste zondag van augustus.

In 1854 aanvaarde Prins Filip, Graaf van Vlaanderen, 2e zoon van Koning Leopold I en vader van Koning Albert I, het ere-voorzitterschap van Waregem Koerse. In 1855 kreeg Felix de Ruyck de toelating om Waregem Koerse te organiseren op de weides gelegen aan de Holstraat, en in 1858 kon men al de Grote Steeple Chase van Vlaanderen presenteren, vrijgevig gesponsord door de Franse zakenman, Marc Lejeune. Vanaf dan klommen de rennen op tot de Belgische top.

Een belangrijke stimulans voor de vroegste organisatie van de paardenrennen kwam uit de elitaire Sociéte d’Encouragement pour les Courses et l’Élevage de chevaux de Waereghem die al in de vroege jaren 1850 werd opgericht. Deze maatschappij onderlijnde het belang van de rennen in het verbeteren van het paardenras en bij uitbreiding ook de paardenindustrie, hetwelk een nationale landbouwprioriteit was. Deze vereniging bouwde een breed netwerk uit dat de paardenrennen ondersteunde en ze aan belang deed winnen. Zo zorgde ze ervoor dat er meer prijzengeld werd uitgereikt, waardoor de koersen betere paarden aantrokken en ze verdere bekendheid verwierven.

De schaalvergroting en verankering van de rennen vertaalden zich in een brede en diepgaande invloed op de lokale gemeenschap met zichtbare overblijfselen tot vandaag de dag. Zonevreemde elementen werden in de Waregemse gemeente binnengebracht door verscheidene stoeterijen van Noord-Franse en Belgische industriëlen die de regionale hippische industrie ondersteunden. Zo werd de Anglo-Normandische bouwstijl geïntroduceerd en migreerden Britse invloeden mee met de Britse jockeys die door deze stoeterijen in dienst werden genomen. Verscheidene van deze Anglo-Normandische villa’s behoren vandaag tot het belangrijkste onroerende erfgoed van de jonge stad.

130 jaar KMV De Leiezonen Desselgem 
De Koninklijke Muziekvereniging is gesticht op 11 augustus 1894, vandaag 130 jaar geleden. De eerste halve eeuw ging het om amusement en de sociale functie binnen de lokale gemeenschap. Die rol is gebleven, maar vanaf 1964, onder impuls van een “jong” bestuur met voorzitter André Anckaert werd er gewerkt in de richting van kwaliteitsverbetering. Gery Bruneel, toen professor aan het Koninklijk Muziekconservatorium van Brussel, werd aangetrokken als dirigent, een Desselgemse afdeling van de Waregemse muziekschool werd opgericht, en het orkest werd omgevormd van harmonie tot fanfare.
Dit was de basis voor een voortdurende opgang. Martin Vliebergh, trombonist bij de Marine en leraar aan de Waregemse Academie, volgde in 1974 Bruneel op en zette door op de ingeslagen weg, gesteund door een dynamisch bestuur. De fanfare klom in de kortst mogelijke tijd op de ladder van de provinciale toernooien en promoveerde in 1986 naar de Superieure Afdeling. Ze bevestigde daar steeds tot en met de laatste editie van het toernooi (2001).

Geschiedenis van openluchtzwembad aan het Konijntje 

Onlangs stootten we op onze nooit verschenen bijdrage over de ‘zwembadgeschiedenis Waregem 1. openluchtzwembad Konijntje’, denk uit 2010-2011. Aanleiding was de aangekondigde sloop van het legendarische bouwwerk voor een verkaveling en modernisering van openbaar zwembad De Treffer. De bijzondere geschiedenis was ook een mijlpaal van ondernemerschap van de Waregemse bevolking, want het was geen openbaar gemeentelijk initiatief, maar het kwam er onder impuls van burgers en met de inzet en aandelen van de ondernemende Waregemse bevolking. We kunnen het tot stand komen van de zwembad aan het Konijntje goed volgen in de wekelijkse bijdragen van Remi Bohez en Joseph Vermeersch in De Vrede, nieuws- handels- en aankondigingsblad voor Waregem.

In De Vrede van 31 maart 1935, onder de titel ‘Een zwemkom te Waereghem’ maakt het Waregems weekblad  bekend dat dank aan het initiatief van verscheidene vooraanstaande personen van Waereghem, er een werking is op touw gezet voor het inrichten van een plaatselijke zwemkom. Al in de ondertitel maakt de oproep ‘WIE HELPT ER MEE ? EENDRACHT MAAKT MACHT!’ duidelijk dat het om een publiek initiatief gaat, dat enkel kon slagen als de bevolking zelf ondernemend het project zou steunen.

Op 4 augustus 1935 volgde al de plechtige opening van het zwembad aan het Konijntje. In amper 4 maand, van zot idee tot opening realiseerde de Waregemse bevolking dus de bouw van zijn legendarische zwembad, waar zoveel Waregemnaars nog zoveel herinneringen aan hebben. Er volgden een oprichting van de zwemclub, waterpolo, ontelbare zwemfeesten en gebeurtenissen en belevenissen die behoren tot de nostalgie van de ietwat oudere Waregemnaars. Enkele slechte zomers in de jaren zestig maakten echter een einde aan bijna dertig jaar Waregemse waterpret in dit openluchtzwembad.

De bijdrage dat jaar over de voorgeschiedenis (in de Gaverbeek,Leie, rootputten) en zwembad aan het Konijntje zou als uitlopers ook daarop volgende zwembaden behandelen zoals De Viking, Paters Oblaten, School Vijve, Poseidon Beveren-Leie, niet uitgewerkte plannen zwembad Desselgem. Uiteindelijk stond uiteraard het openbaar zwembad, nu De Treffer, op de agenda. 

Waregemse Olympiërs

Op de huidige Olympische Spelen hebben we met toptalent Nastja Claessens een Waregemse atlete bij de Belgian Cats. Op de Paralympische Spelen komt straks onze ereburger Michele George terug in actie. Inzake Waregemse olympische atleten herinneren we ons nog de marathonloper Aurele Vandendriessche in 1956, 1960 en 1964. Armand Parmentier was in 1984 onze olympiër, ook in de marathon. Michele Georges haalde al 5 gouden en 1 zilveren individuele medailles in de paardendressuur op de paralympics in 2012: 2016 en 2021. Maar waren er  nog Waregemse olympische atleten?

Voor Aurele Vandendriessche betekenden de Olympische spelen wegens omstandigheden telkens bittere teleurstellingen. Telkens was hij ernstig medaillekandidaat. In Melbourne 1956 speelde de lever parten toen hij met Zatopek en een Fransman voorop lag. In Rome 1960 was zijn dokter met zijn bottensoepje niet ter plaatse geraakt om zijn zouttablet door te spoelen en hij raakte zo de kluts kwijt dat hij uit de wedstrijd stapte. Die dag voelde hij zich onverwinnelijk en zeker sterker dan winnaar Abebe Bikila. Ook Parmentier liep met een 30e plaats niet zijn beste wedstrijd in Los Angeles 1984.

Jeugdverenigingen erkend als immateriaal cultureel erfgoed 

De Vlaamse Gemeenschap heeft Jeugdbewegingen erkend als immaterieel cultureel erfgoed. De geschiedenis van de jeugdbewegingen in Vlaanderen is rijk en gevarieerd. Jeugdbewegingen zijn al decennialang onmisbaar in de Vlaamse samenleving. Als verenigingen voor en door jongeren, bieden ze niet alleen een plek voor avontuur en spel, maar ook voor persoonlijke groei en maatschappelijk engagement. Met meer dan 260.000 leden en leidinggevenden hebben jeugdbewegingen een diepgaande impact op het leven van talloze Vlamingen.

De Inventaris Vlaanderen geeft een overzicht van ons niet-tastbaar erfgoed: onze kennis, gewoontes, gebruiken en praktijken die zo belangrijk zijn dat we ze moeten koesteren om aan volgende generaties te kunnen doorgeven. De minister kan 2 keer per jaar nieuwe elementen toevoegen aan die Inventaris. Hij wordt hierin geadviseerd door de Commissie Immaterieel Erfgoed.

De geschiedenis van de jeugdbewegingen in Vlaanderen is rijk en gevarieerd. Van de eerste oprichtingen in de late 19e eeuw tot de bloeiende bewegingen van vandaag, hebben jeugdbewegingen zich voortdurend aangepast aan de veranderende behoeften en waarden van jongeren. Vanuit hun oorsprong als sociale en religieuze groeperingen tot hun hedendaagse rol als inclusieve gemeenschappen die jongeren van alle achtergronden verwelkomen, hebben jeugdbewegingen een evolutie doorgemaakt die nauw verbonden is met de bredere ontwikkeling van de samenleving. Nergens ter wereld zijn jeugdbewegingen zo populair als in Vlaanderen. In bijna elke gemeente is er wel een of andere jeugdbeweging actief. Daardoor zijn jeugdbewegingen een fantastische bron voor lokale geschiedenis en cultureel erfgoed.

Waregem telt niet minder dan zes afdelingen Chiro-Jongens en meisjes. Gaverke Beregoed, Jeugdcentrum  Regenboog en Klimop Waregem en Horizon Desselgem bestaan al ruim 80 jaar. We hebben ook nog Chiro Leieland Beveren-Leie, Oetsjiekoetsjie Sint-Eloois-Vijve en Vita en Freedom Nieuwenhove. Andere jeugdbeweginben in Wargems zijn Akabe Funk, Jeugdbond voor Natuurstudie en Milieubescherming - afdeling Leievallei, KSA Waregem, V.V.K.S. St. Hubertus Waregem en K.L.J. Waregem.

11 juli 1893

Uit ‘De Taalstrijd’ van 1894 vernemen we dat die Vlaamse Feestdag toen massaal werd gevierd in Waregem. “Te Waregem waren alle huizen bevlagd en ongeveer 2000 Vlamingen hielden een feestelijke optocht. “

We lezen in dat artikel meer over de erkenning van de 'Nationale feestdag der Vlamingen’. “Sedert de grootsche betoging bij gelegenheid van de inhuldiging der beelden van Breydel en de Coninck - 11 juli 1887 - te Brugge, welke volgens de Times in haar geheel de uitdrukking is geweest van den wil van het Vlaamsche volk om vlaamsch te blijven en zich door niemand te laten verfranchen.

Sedert Koning Leopold II, op 14 augustus 1887, aan de voet dier beelden, in eens redevoering het Vlaamsche volk toeriep: Le Lion de Flandre ne doit pas sommelier. Le noble heritage, dont vous etes justement fiets, subsistentera te Il ne cessera pas de s’accroitre, en culivant Toujours les sentiment virils, en entretenant le feu sacre du patriotisme, dont j’ai soms les yeux de si genereus modeles…

Sedert de diep betreurde prins Boudewijn, op 21 augustus 1887, in diezelfde stad, de gegrondheid van den strijd van der Vlaamse Beweging officieel erkende, is de 11 juli de Nationale feestdag der Vlamingen geworden. Dit jaar werd hij met bijzondere geestdrift gevierd.”

In de voetsporen van Lance Corporal Rowan

Lance Corporal William George Rowan viel op zondagmorgen 20 oktober 1918, tijdens de bevrijding van Desselgem. De 1st Inniskilling Fusiliers probeerden de Dries in handen te krijgen, maar Duitse machinegeweren en forse tegenaanvallen zorgden nog voor veel slachtoffers onder deze Noord-Ierse soldaten.

William George Rowan was één van de 9 soldaten van de 1st Inniskilling Fusiliers die vanaf oktober 1918, tot in het voorjaar van 1920, in de bocht van de Meierie in Desselgem een tijdelijk veldgraf kreeg. Deze veldgraven werden in het voorjaar van 1919 opgetekend door pastoor Coussement. Nu bevinden deze slachtoffers zich allemaal op ‘Harlebeke New British Cemetery’.

Deze straatgevechten in de laatste weken van de oorlog zijn een heel onbekend hoofdstuk, maar in het boek ‘Bevrijdingsoffensief in de Leiestreek: van Ieper tot Gaverbeek’ bracht Gil Bossuyt alles gedetailleerd in kaart.

Het was een hele eer voor Gil om afgelopen weekend in de voetsporen te gaan van Lance Corporal Rowan, in het gezelschap van Barbara Kinghan, zijn kleindochter. De grootmoeder van Barbara Kinghan werd geboren 2 maanden nadat haar vader in Desselgem om het leven kwam.

Ze startten hun tocht bij het 36th (Ulster) Division Lys Memorial, op de plaats waar de 36th (Ulster) Division in de nacht van 19 op 20 oktober 1918 de Leie overstak. Daarna bezochten ze de plaats waar het tijdelijk graf zich bevond in de Meierie, en eindigden op ‘Harlebeke New British Cemetery’, waar ze hulde brachten bij het graf van Lance Corporal William George Rowan. De meegebrachte foto’s en documenten zorgden voor heel wat ontroering…

Gil Bossuyt: “Het was één van die momenten en ontmoetingen die het vele opzoekwerk meer dan de moeite maken.” Het bijzonder opzoekingswerk van Gil Bossuyt voor zijn boek over de bevrijding in 1918 wordt daarmee nogmaals aangetoond. Ontdek met ons ‘de groote oorlog’: Ieper, Somme, Loos-Arras, Cambrai… maar ook zeker in de Leiestreek! www.frontaaltours.com 

Dr Larmuseau ontdekt grote diversiteit bij onze Merovingers
DNA-onderzoek van een Merovingisch grafveld in Koksijde uit de late 7e en vroege 8e eeuw werpt nieuw licht op de afkomst van de toenmalige bewoners. We hebben het hier over figuren bij ons als Traswald en Waro, die met hun nederzettingen hier aan de oorsprong liggen van Desselgem en Waregem. Het onderzoek werd uitgevoerd door prof. Dr. Maarten Larmuseau, die we dit jaar in januari bij ons in Bibbox nog konden voorstellen voor een lezing over genealogisch DNA-onderzoek.

Door het gebrek aan historische en archeologische bronnen is er weinig bekend over de bevolking van Vlaanderen tijdens de vroege middeleeuwen. DNA-onderzoek van een Merovingisch grafveld in Koksijde uit de late 7de en vroege 8ste eeuw werpt nu nieuw licht op de afkomst van de toenmalige bewoners. De genetische diversiteit onder 30 Koksijdse skeletten bleek verrassend groot en toont dat individuen uit twee aparte afkomstgroepen toen samenleefden: personen met een Noordzee-Germaanse en een Noord-Gallische afkomst. Hoewel de Merovingische periode misschien (nog) niet in ons collectief geheugen zit, blijkt deze periode belangrijk te zijn voor het DNA van Vlaanderen.

Na de val van het West-Romeinse Rijk in 476 na Christus en de zogenaamde volksverhuizingen heersten de Merovingische koningen drie eeuwen lang over een gebied dat grote delen van het huidige Nederland, België, Luxemburg, Frankrijk en Duitsland omvatte. Ondanks de sterke politieke, culturele en religieuze invloed van deze periode, is er weinig bekend over de herkomst en leefwijze van de brede bevolking. DNA-onderzoek op menselijk skeletmateriaal heeft het potentieel om hierop antwoorden te bieden. 

Onderzoek onthulde een verrassend hoge diversiteit, wat duidt op een dynamische en gemengde gemeenschap. We identificeerden zelfs twee groepen van verschillende afkomst die samenleefden in Vlaanderen tijdens de Merovingische periode: een grote groep van individuen met een ‘Noordzee-Germaanse afkomst’ die genetisch overeenkomt met tijdsgenoten in Groot-Brittannië en Nederland; en een kleinere groep met een ‘Noord-Gallische afkomst’, verwant aan personen uit de late ijzertijd in Frankrijk. 

https://www.vrt.be/vrtnws/nl/kijk/2024/06/25/opgraving-koksijde-skeletten-datering-mimir-13f43087-df96-47dd-a/

https://www.eoswetenschap.eu/geschiedenis/nieuw-puzzelstukje-verhaal-van-merovingisch-vlaanderen-onthuld

Het verhaal van het Vijfse Claus-bier

De Vijfse kunstschilder Emile Claus (27/09/1849 - 5 juni 1924) kan rond diverse thema’s worden belicht, zeker ook met bier. Emile Claus werd als 12de in een rij van 13 kinderen geboren herberg ‘In het Gildhuis’  (waar nu Café Ter Leie op de hoek van E. Clausstraat en A. Biebuyckstraat de dienst uitmaakt). In het Gildhuis baatten vader Sander en moeder Célestine een herberg en kruidenierszaak uit. Ze verkochten er zo wat alles aan dorpelingen en schippers die wachtten tot hun boot op de Leie werd versluisd. Meteen is ook de link gelegd met de Vijfse Middenstand, die het idee uitwerkten om een passend Emile Clausbiertje op de markt te brengen.

De Vijfse Middenstand pakt in Sint-Eloois-Vijve geregeld uit met een activiteit die het sociaal leven in de deelgemeente een boost geeft. Denk maar aan de jaarlijkse kindernamiddag en Lichtjes aan de Leie. Heel wat horecazaken bewezen intussen het initiatief van de werkgroep binnen de vereniging genegen te zijn.

In hun tijd was het gezin Claus dus voorlopers van de Vijfse middenstanders van nu. In het Gildhuis was ook het lokaal van de gilde van de boogschutters. Hun gaaipers stond in de weide aan de rechterkant van straat en Emile heeft die nagetekend op de muur van de herberg. Emile Claus zal in de 15 jaar, die hij als kind in Vijve doormaakte, zeker heel wat biertjes in huis hebben zien passeren.

Maar er is ook een link met Yvegem. Wie Yvegem (Ingooigem) zegt, denkt vooral aan Het Ljjsternest, waar heel wat meesterwerken van schrijver Stijn Streuvels (1871-1969) op papier werden gezet. In het begin van de 20ste eeuw ontstonden diverse artistieke vriendenkringen, waar schilders, schrijvers, musici en andere kunstenaars mekaar op geregelde tijdstippen vonden. Streuvels behoorde bij zo’n gezelschap in Kortrijk, waar Emile Claus ook gelegenheidsgast was op sommige maandagbijeenkomsten. Een andere link tussen de twee grootheden was kunstschilder Modest Huys (1874-1932) die in de oorlogsjaren 1912-1914 zijn werkatelier had in Oostpoort (later E. Clausstraat) in Vijve, naast het kasteel Boulez van de toenmalige burgemeester (ter hoogte van Leieburcht nu). In het begin was het werk van Huys naar vorm en inhoud sterk geïnspireerd door Claus en later maakte hij een schitterend portret van Streuvels. Tweede link gelegd, zij het met een omweg via Streuvels: Claus – Yvegem.

Om haar idee omtrent een passend biertje verder uit te werken, ging een werkgroep van de Vijfse Middenstand te rade bij de Brouwers van Yvegem (Yvegem Belgabrew). Zij zijn gekend voor ambachtelijk gebrouwen bier met zorgvuldig gekozen mouten en 100% Belgische hop. Hun vakmanschap zorgt voor een uitgelezen Emiel Clausbier.

Het bier wordt nu al aangeboden in meerdere Vijfse horecazaken, winkels en AD Delhaize. Andere Vijfse verenigingen springen op de kar om ook op hun activiteiten het biertje aan te bieden. En zo draagt iedereen weer bij aan een beetje meer Vijve. Wie het bier voor thuisgebruik wil, kan ook terecht voor de aankoop bij de voorzitter van de Vijfse Middenstand Hans Amez en bij werkgroeplid Slager Jan Devos. En wat meer is sommige handelaars pakken ook uit met een extraatje. Bij Bakkerij Koekegoed gaat het om een Emile Clausbroodje en in Slagerij Devos om Emile Clauspaté.

Emile Claus zegt: ‘Proost en Smakelijk!

Vader Gillis en zoon Jan de Coninck, twee Waregemse grootheden (Filips Benoit)

Kort na de chaos van de godsdienstoorlogen, op het einde van de 16^de eeuw, was Waregem zo goed als onbevolkt. Velen stierven van armoede, door ziekte of tijdens de rooftochten van soldaten. Duizenden Vlamingen vluchtten naar het buitenland. De Vlaamse immigranten zouden zo de Gouden Eeuw in Holland bewerkstelligen.

Op het platteland bleef het onveilig maar de durvers keerden terug vanaf 1584, na de val van Gent. Het dorp had niet eens een schepencollege. De vorige baljuw (burgemeester) was gestorven en de opvolger verschool zich binnen de stadmuren van Oudenaarde. Gillis de Coninck, een plaatselijke onverschrokken boer, zou de leemte vullen en in één generatie de heerser worden van Waregem. Hij zal de geschiedenis ingaan als den dikken de Coninck, vermoedelijk volslank en vol van zichzelf. Hij was de onbetwiste leider van Waregem van 1584 tot 1614.

Waregem was toen nog verdeeld in verschillende rechtsgebieden, heerlijkheden, elk met een eigen baljuw, schepencollege en veldwachter. We noemen de voornaamste: dorpsheerlijkheid Waregem, Potegem (kasteel in de Holstraat), Huise, Eertbrugge, Caseele, Sint-Jans, Sint-Pieters-Desselgem, Wakken en Nieuwenhove. Een aantal namen zijn bewaard als straatnaam. Met uitzondering van Nieuwenhove – toen al een buitenbeentje - kon Gillis in elke schepenbank de leiding nemen of er een van zijn zoons plaatsen. De belangrijkste baljuws van de omliggende parochies waren zijn vrienden: François de Cabootere van Vijve, Joos Peers van Zulte, Christiaan Deketele van Desselgem…

Na drie decennia had Gillis een fortuin verzameld. De baljuws waren toen tegelijk notaris. Alle transacties moesten langs hem passeren. De procentjes en presentjes rolden in zijn beurs. In 1614 was hij, met uitzondering van de kasteelheren van Nieuwenhove en Potegem, de rijkste Waregemnaar. Als toonbeeld van zijn macht bouwde Gillis een huis op de Plaats van Waregem tegen de kerkhofmuur. Gillis bezat ook de herberg De Zwaene op de plaats. Met een pintje kon veel geregeld worden. De Zwaene was tegelijk de vergaderzaal van het schepencollege en erachter stond de gevangenis. De dronkaarts pisten tegen de gevangenisdeur om de betichten te jennen.

Plaats van Waregem volgens het Tiendenboek van 1775. Nr 461 is de woning van Gillis de Coninck. Nr. 427 is herberg De Zwaen.  © Rijksarchief Kortrijk, Gemeentearchief Waregem, nr. 1.

Door het vroege overlijden van Gillis’ de oudste zoon werd Jan de Coninck, de tweede zoon, de gedoodverfde opvolger. Geen twijfel mogelijk. Het zou een vlotte opvolging worden. Maar ondertussen was de baron van Ingelmunster, de dorpsheer van Waregem en Vijve, wat ongerust over al die machtsconcentratie en vreesde zijn privileges te verliezen. De dorpsheer had nogal wat medezeggenschap in kerkelijke zaken, regelde de inning van de belastingen, de inkwartiering van bezettingslegers en bezat het jachtrecht binnen de ganse parochie. Vooral de jachtrechten waren belangrijk voor het imago.

De de Conincks zetelden in de kerk op de ereplaatsen die de edelen toebehoorden. Ze verdedigden zogezegd de privileges van hun heren, maar lieten zichzelf graag bewieroken. De baron deed in 1614 een tegenzet en benoemde niet Jan de Coninck maar Vijvenaar François de Cabootere als nieuwe baljuw van Waregem. De reactie van de clan was ongezien. Ze legden de administratie van Waregem volledig plat. Niemand durfde nog schepen te zijn van Waregem.

De twist duurde een tiental jaar en dan moest de baron plooien. Jan de Coninck werd in eer hersteld en kreeg de begeerde titel van baljuw van Waregem.  De baron had nu een sterke man nodig in zijn strijd tegen de nieuwe heer van Potegem. Pieter vanden Berghe een rijke Antwerpse commerçant maakte er een spelletje van om alle privileges van de baron te Waregem te betwisten. Een proces min of meer was het laatste van zijn zorgen. De bevolking genoot ongetwijfeld van de strijd tussen de hoge heren. Zo werd Jan de Smet, de overleden heer van Potegem, door de clan eerst in het koor begraven, maar door de handlangers van de baron weer ontgraven en vóór het koor gelegd, bij de gewone notabelen. De nieuwe rijke commerçanten wilden wat graag als edelen geëerd worden, maar dat was een brug te ver voor de echte adel.

Vader en zoon de Coninck waren heel waarschijnlijk geen democraten, maar gezien de chaotische situatie was een sterke man wellicht een goede zaak voor Waregem. Waregem zal snel herstellen na de godsdienstoorlogen enerzijds door het extra beschermd was tegen de vrijbuiters achter het fort van Vijve, anderzijds door de sterke figuur van Gillis de Coninck. Zoon Jan zal die politiek verder zetten en proberen van Waregem meer te maken dan een simpel plattelandsdorp. Jan de Coninck deed in 1634 een aanvraag tot het inrichten van een wekelijkse vrijdagmarkt te Waregem. Er was evenwel nog te veel oppositie van de omliggende steden. De Gentse heerweg van 1734 en de spoorweg van 1838 zullen veel later van Waregem een verzorgingscentrum maken, maar Jan de Coninck had het als eerste geprobeerd.

De zonen en kleinzonen van baljuw Jan de Coninck werden, in navolging van Jan Borne  en diens pupil Jan de Smet, succesvolle commerçanten in Napels. De baljuws, vader en zoon de Coninck, liggen begraven voor het Sint-Amandusaltaar te Waregem, rustend in vrede. Onzes inziens zou een “Baljuw de Coninckstraat” niet misstaan in Waregem.

Blij met   WAREGEMSE VERHALEN ?    STEUN ONS !   

Memorial Day op Flanders Field

Generaal Alois Biebuyck (°28 Juni 1860 – †28 Januari 1944)

Dit jaar herdenken we Vijvenaar Emile Claus staat 100 jaar na zijn overlijden. Op zaterdag 25 mei om 19.30 u. brengt Dr. Johan De Smet in OC De Linde daar een uitgebreid beeld over tijdens een lezing georganiseerd door ons GHG Waregemse Verhalen. Emile Claus staat ook centraal in ons jaarboek. Hier willen we ook aandacht geven aan die andere illustere Vijvenaar Generaal Aloise Biebuyck, tevens vleugeladjudant van Koning Albert I, die 80 jaar geleden is overleden. We hebben hem hier samen op de foto met Emile Claus.

De verdienste van generaal Alois Biebuyk in de verdediging van ons land tijdens de Eerste Wereldoorlog kan niet overschat worden. Hij werd geboren in de straat, die nu zijn naam draagt in de hier gelegen herberg "(A) La Concorde" (nummers 21-21A). Alois verloor op 5-jarige leeftijd zijn vader en op 12-jarige leeftijd zijn moeder. Oom Hypoliete Biebuyck, grootindustrieel in het Brusselse, bekommerde zich om de jonge Aloise, die middelbaar onderwijs volgde, en op 17-jarige leeftijd voor een militaire carrière koos. Als ' elite-officier ' werd hij in 1906 bevorderd tot majoor en op 26-06-1914 tot kolonel. In augustus en september 1914 speelde hij zich met zijn tweede regiment karabiniers reeds in de kijker bij de verdediging van de Nete tussen Lier en Duffel. Bij de slag aan de ijzer leidde hij persoonlijk met het derde bataljon karabiniers de tegenaanval in de bocht van Tervate bij Parvijse. Bij een aanval, bajonet op het geweer, wordt hij een eerste maal getroffen aan het linkerbeen. Nadien krijgt hij een kogel in de rechterknie en terwijl hij diezelfde 22 oktober 1914 zijn manschappen moed insprak kreeg hij een derde kogel in de kuit, die een verwonding aan de heupzenuw tot gevolg had. Naar het hospitaal van Calais overgebracht, beleefde hij het hoe zijn zoon luitenant Marcel Biebuyck, vreselijk gewond in de onderbuik, aldaar op 29 maart stierf.

Na een verblijf van zeven maanden in het hospitaal van Calais en hoewel gehinderd bij het marcheren, trok Aloise op 14-05-1915 weer naar het front. Bevorderingen volgden elkaar op : generaal-majoor op 11-06-1915, vleugeladjudant van zijne Majesteit Koning Albert I op 01-08-1915 en luitenant-generaal op 30-03-1916.  Op 08-08-1917 promoveerde de generaal tot bevelhebber van het 6e legerdivisie en werd hiermee één van de zes ' topgeneraals ' van ons land. Tussen 28 september en 14 oktober 1918 werd onder zijn persoonlijke leiding de hoogvlakte van Passendale en Moorslede heroverd. Zijn manschappen bereikten de Leie tussen Harelbeke en Deinze.

26 September 1920 werd een grote dag voor St-Eloois-Vijve. Op die zondag van Vijve-kermis greep in de namiddag de onthulling plaats van het ' oorlogsmonument '  of gedenkstuk voor de gesneuvelden ( soldaten, civielarbeiders en burgers ) en de overhandiging van het vaandel aan de oud-strijders. Generaal Biebuyck werd plechtig gehuldigd : het gemeentebestuur onder leiding van burgemeester Paul Boulez bood hem een banket aan, dat o.m. bestond uit ' potage portugais ' , timbales à la parisienne ' en ' cotelettes à la Maréchal ' . De generaal schonk een foto aan zijn geboortedorp en de schoolkinderen zongen o.m. volgend refrein :

         ' Zijn zoeten droom der kinderjaren

         Vervolgde hij met trouw gemoed

         En in 't gedrang der legerscharen,

         Werd hij in zege steeds begroet.

         Op 't glorieboek in goud geschreven,

         Staat thans zijn naam vol heil gestraal

         Heil Biebuyck, heil ons generaal,

         Heil Vijves zoon, in roem verheven. '

Niet alleen Vijve bleef zijn nagedachtenis trouw. Op voorstel van de ex-Waregemnaar Leonce Du Castillon, besloot de Brusselse gemeenteraad o.l.v. burgemeester Vanden Meulebroecke de voorhovenstraat te NEDER-OVER-HEEMBEEK te wijzigen in de Gen. Biebuyckstraat !

Keizer Karel verleent Jan Waelkens genade voor onvrijwillige doodslag

(Filips BENOIT)

In januari 1520 eindigde een schijnbaar onschuldige pesterij tussen twee pubers met de dood van Michiel Tack. Het begon met het afnemen en weggooien van een muts. Na wat schermutselingen kreeg Jan wel zijn muts terug, maar ze werd hem in zijn gezicht gesmeten. Blijkbaar was dit gestoei onschuldig want beiden joncmannen verlieten elkaar die morgen al lachend (scheedende al lachende van elcanderen).

Diezelfde dag, bij zonsondergang, kwam Michiel voorbij het huis van Jans vader. Jan stond op thof zijn watere makende jegens een boom. Michiel had een stok in de hand. Jan vroeg wat wilde maken met dien lange stock? Wil je misschien daarmee smitten naar mij? Michiel voelde zich uitgedaagd en dreigde naderbij te komen. Nu nam Jan ook een stok (pertse) en dreigde op zijn beurt Michiel daarmee te lijf te gaan. Het potje begon te koken. Michiel wierp met zijn stok en Jan deed hetzelfde. Michiel werd geraakt op de slaap van het hoofd en overleed een week later. Jan had oprecht spijt maar uit schrik voor de strengheid (rigeur) van de justitie vluchtte hij uit Vlaanderen om elders te leven in grooten aermoede.

De terugkeer van Keizer Karel uit Spanje en zijn kroning tot keizer hetzelfde jaar in Aken was het ideale moment om een genadeverzoek in te dienen. We vermoeden dat Jan toen in Brabant verbleef want hij ontving de genadebrief in Leuven op augustus 1520.

Jan werd vrijgesproken van alle criminele vervolging en straffen maar moest nog de burgerlijke (civile) boetes betalen t.t.z. een schadevergoeding aan de familie Tack, de proceskosten en de kosten van de genadebrief. Pas dan werd hij weer aanzien als een vrij man van goed gedrag en zeden: vanaf desen wederom gestelt ende gerestitueert stellen weder ende restitueren tot zijnen goede fame, name ende geruchte in ons landen.

Stamboomgegevens:
De naam van de vader van Jan Waelkens werd niet vermeld. Jan konden we niet met zekerheid identificeren en een plaats geven in de stamboom Waelkens. Michiel Tack wel, maar van vader Rogier zijn geen kleinkinderen gevonden. Deze tak is uitgestorven. Hieronder de weesakte opgemaakt bij het overlijden van vader Rogier Tack met daarin de vermelding van de dood van zoon Michielkin na 1516. Boven zijn naam staat “doot”, zie kader.

Bronnen:
© Archives Départementales du Nord, Série B, nr. 1731 f°29 v°.
© Rijksarchief Kortrijk, Weesregister 38, Waregem f° 5 v°.